Trong thế giới Linux, hầu hết các tác vụ đều có thể được thực hiện thông qua giao diện đồ họa (GUI) trực quan hoặc các lệnh dòng (CLI) mạnh mẽ. Tuy nhiên, một lựa chọn trung gian đang ngày càng phổ biến, kết hợp những ưu điểm của cả hai: các ứng dụng TUI (Text User Interface). Đây là những công cụ sử dụng giao diện người dùng văn bản, nhưng vẫn cung cấp trải nghiệm tương tác, dễ sử dụng và cực kỳ nhanh chóng, giúp người dùng Linux tối ưu hóa hiệu suất làm việc mà không cần rời khỏi cửa sổ terminal quen thuộc. Thoibaocongnghe.net sẽ giới thiệu 7 ứng dụng TUI Linux nổi bật mà bạn nên thử để nâng tầm trải nghiệm sử dụng hệ điều hành này.
1. ncdu: Kiểm Tra Dung Lượng Ổ Đĩa Hiệu Quả
Ncdu là một trong những ứng dụng TUI hiện đại và phổ biến nhất, được xây dựng trên thư viện ncurses. Cái tên “nc” trong “ncdu” chính là viết tắt của ncurses, đây là phiên bản giao diện văn bản của lệnh du truyền thống – một công cụ dòng lệnh tiêu chuẩn trên Linux dùng để báo cáo mức sử dụng ổ đĩa. Trong khi du chỉ cung cấp một danh sách tĩnh, khó hiểu, ncdu lại có một màn hình hiển thị tương tác, cho phép bạn dễ dàng khám phá kết quả sâu hơn.
Sử dụng các phím mũi tên để điều hướng, bạn có thể nhanh chóng xác định chính xác những file và thư mục nào đang chiếm nhiều không gian nhất trên ổ đĩa của mình. Ncdu vẫn hiển thị tổng dung lượng đĩa đã sử dụng của thư mục mà bạn chạy lệnh, nhưng chương trình còn cho phép bạn kiểm tra các thư mục con, giúp việc tìm kiếm và xóa các file gây vấn đề trở nên đơn giản hơn nhiều. Bạn cũng có thể sắp xếp các thư mục theo số lượng mục chứa trong đó, một tính năng hữu ích để tìm ra những “thủ phạm” ngốn dung lượng.
Giao diện ứng dụng ncdu TUI hiển thị danh sách file và thư mục cùng với kích thước trên Linux
2. btop: Giám Sát Hệ Thống Mạnh Mẽ và Trực Quan
btop là một phiên bản hiện đại của công cụ kinh điển top, vốn cũng là một ứng dụng TUI. Tuy nhiên, btop mang đến nhiều cải tiến đáng kể. Khi chạy btop, bạn sẽ thấy một bảng điều khiển trung tâm chứa nhiều panel hiển thị thông tin về các tiến trình đang chạy, tải CPU, mức sử dụng bộ nhớ, không gian ổ đĩa và lưu lượng mạng.
btop tận dụng tối đa các ký tự đặc biệt và màu sắc để vẽ biểu đồ, tạo ra một giao diện sinh động và dễ hiểu. Ứng dụng này có khả năng cấu hình cao từ một menu trong ứng dụng, cho phép bạn truy cập các chủ đề, bật/tắt từng panel riêng lẻ và điều chỉnh nhiều cài đặt dữ liệu khác nhau. Đặc biệt, giao diện btop trông cực kỳ “ngầu”, giống hệt những màn hình hack trong các bộ phim Hollywood.
btop, ứng dụng TUI giám sát hệ thống, hiển thị biểu đồ đường và cột giả lập bằng ký tự văn bản các số liệu thống kê CPU, RAM, mạng
3. Bagels: Quản Lý Chi Tiêu Cá Nhân Trên Terminal
Bagels mang hơi hướng của một ứng dụng hoàn chỉnh hơn là một công cụ tiện ích nhỏ. Nó cho phép bạn theo dõi các khoản chi tiêu, vẽ biểu đồ chi tiêu, quản lý tài chính theo ngày, sắp xếp chi phí theo danh mục và nhiều hơn nữa.
Tương tự như btop, Bagels trình bày một giao diện với nhiều panel giả lập một GUI truyền thống, bao gồm hỗ trợ chuột và khả năng cuộn. Ứng dụng này hoạt động đặc biệt tốt ở chế độ toàn màn hình. Bagels hiện đang được phát triển tích cực với một lộ trình rõ ràng, hứa hẹn nhiều tính năng trong tương lai. Tất cả dữ liệu của bạn được lưu trữ trong một file SQLite duy nhất, giúp bạn dễ dàng xuất và chuyển sang ứng dụng khác nếu cần.
Ứng dụng Bagels TUI hiển thị biểu đồ chi tiêu hàng tháng và các danh mục chi phí như ăn uống, đi lại, mua sắm
4. Posting: Công Cụ Kiểm Thử API Toàn Diện
Nhiều trang web cung cấp API để truy cập tự động vào dữ liệu và chức năng của họ. Đối với lập trình viên, việc tận dụng các API có thể thực hiện nhiều tác vụ khác nhau, đặc biệt khi cần lấy dữ liệu từ nhiều nguồn. Một client API sẽ giúp bạn khám phá, kiểm thử các endpoint và kiểm tra dữ liệu trả về mà không cần viết bất kỳ dòng code nào.
Postman là một trong những client API hàng đầu, nhưng yêu cầu đăng ký tài khoản. Posting là công cụ gần nhất với phiên bản dòng lệnh mà không cần đăng nhập. Posting cho phép bạn lưu các lệnh gọi API vào các file văn bản cục bộ ở định dạng YAML, giúp dễ dàng theo dõi các lệnh cần lặp lại và chỉnh sửa trong bất kỳ trình soạn thảo văn bản nào. Bạn thậm chí có thể viết các script Python để thao tác trực tiếp các yêu cầu hoặc phản hồi trong Posting. Ứng dụng này có hỗ trợ chuột cơ bản để điều hướng giao diện toàn diện, với các tab tương tự như giao diện công cụ dành cho nhà phát triển trong Google Chrome.
Giao diện Posting TUI hiển thị các cài đặt để điều khiển yêu cầu HTTP và thông tin phản hồi từ API
5. Fx: Phân Tích Dữ Liệu JSON Dễ Dàng
Sau khi trích xuất dữ liệu từ một API hoặc nguồn khác, bạn sẽ cần kiểm tra nó. Hầu hết các API cung cấp dữ liệu ở định dạng JSON, dễ đọc khi dữ liệu nhỏ nhưng có thể nhanh chóng trở nên khó quản lý. Đó là lúc Fx phát huy tác dụng.
Fx hiển thị một file JSON ở định dạng cực kỳ dễ đọc, ngay cả khi file gốc lộn xộn. Nó cho phép bạn nhanh chóng điều hướng qua dữ liệu, với các lệnh để thu gọn và mở rộng các mảng hoặc đối tượng lồng nhau. Bạn có thể tìm kiếm dữ liệu cụ thể. Với khả năng tích hợp JavaScript, bạn có thể viết script và sử dụng Fx để xử lý JSON mà không cần một môi trường lập trình đầy đủ. Giống như nhiều ứng dụng TUI khác, Fx có vẻ khá cơ bản lúc đầu và dễ sử dụng ngay lập tức, nhưng ẩn chứa sức mạnh đáng kinh ngạc cho những ai cần đến nó.
Ứng dụng Fx TUI hiển thị dữ liệu JSON, phần lớn được nén, với một đối tượng được mở rộng để dễ đọc
6. Castero: Nghe Podcast Ngay Trên Terminal
Nghe podcast là một hoạt động chủ yếu bằng thính giác, vì vậy bạn sẽ muốn một client ít gây phân tâm nhất có thể. May mắn thay, Castero làm được điều đó, cung cấp một giao diện tối giản cho phép bạn cập nhật các podcast ngay trong terminal. Ba cột của nó—dành cho nguồn cấp dữ liệu (feeds), các tập (episodes) và siêu dữ liệu (metadata)—phản ánh một bố cục đã được thử nghiệm và chứng minh, có ảnh hưởng từ các phiên bản đầu tiên của iTunes.
Castero chưa được cập nhật gần đây, và một số podcast khóa quyền truy cập thông qua các bên thứ ba như Spotify, vì vậy không phải podcast nào cũng có sẵn. Tuy nhiên, đối với các podcast phổ biến, Castero nhanh hơn và dễ dàng hơn nhiều so với việc khởi động một ứng dụng GUI.
Giao diện Castero TUI với ba cột chính hiển thị danh sách podcast, tập phim và chi tiết tập phim
7. GitUI: Quản Lý Kho Git Trực Quan
Cho dù bạn là lập trình viên hay một người đam mê các bản phát hành mã nguồn mở tiên tiến, bạn có thể thấy mình đang sử dụng Git để theo dõi các phiên bản file. Công cụ Git dòng lệnh rất mạnh mẽ, nhưng có thể khó sử dụng. GitUI là một giải pháp thay thế tuyệt vời, mang lại một giao diện trực quan hơn.
Bạn có thể sử dụng GitUI để kiểm tra các thay đổi, staging và commit chúng, chuyển đổi nhánh, hoặc đơn giản là duyệt nội dung của một kho lưu trữ (repo). Mặc dù không có hỗ trợ chuột, GitUI cực kỳ phản hồi nhanh và hoạt động tốt bên cạnh một phiên chỉnh sửa vim hoặc emacs.
Ứng dụng GitUI TUI hiển thị danh sách các commit và cửa sổ pop-up với các nhánh từ xa
Kết Luận
Các ứng dụng TUI trên Linux mang lại một trải nghiệm độc đáo, kết hợp hiệu suất của dòng lệnh với sự tiện lợi của giao diện tương tác. Chúng là lựa chọn hoàn hảo cho những ai muốn tối ưu hóa quy trình làm việc trong terminal mà vẫn có được cái nhìn tổng quan trực quan và dễ hiểu. Từ việc quản lý file, giám sát hệ thống đến kiểm thử API hay thậm chí nghe podcast, thế giới TUI Linux vô cùng phong phú và hữu ích. Hãy khám phá và thử nghiệm những công cụ này để biến terminal của bạn thành một trung tâm điều khiển mạnh mẽ và linh hoạt hơn. Bạn đã sẵn sàng để trải nghiệm sức mạnh của giao diện người dùng văn bản chưa? Hãy chia sẻ ý kiến hoặc những ứng dụng TUI yêu thích của bạn trong phần bình luận bên dưới!
