Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, việc dành quá nhiều thời gian cho điện thoại thông minh, đặc biệt là iPhone, đã trở thành một vấn đề đáng quan tâm. Nhận thấy sự cần thiết của việc kiểm soát thời gian sử dụng iPhone để tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống, tôi đã quyết định thực hiện một “đợt cai nghiện kỹ thuật số” nhỏ. Dù việc thay đổi thói quen này không hề dễ dàng, nhưng những lợi ích mà nó mang lại là vô cùng ý nghĩa. Bài viết này sẽ chia sẻ 9 điều cụ thể mà tôi đã ngừng làm trên chiếc iPhone của mình, cùng với lý do tại sao những thay đổi này lại tạo ra sự khác biệt tích cực. Đây không chỉ là câu chuyện cá nhân mà còn là nguồn cảm hứng cho những ai đang muốn giảm sự phụ thuộc vào thiết bị di động và trải nghiệm cuộc sống trọn vẹn hơn.
1. Đọc Sách Điện Tử (E-book) Quá Nhiều
Tôi yêu thích sách điện tử như bất kỳ ai, nhưng không có cảm giác nào tuyệt vời hơn việc lật từng trang của một cuốn sách mới tinh, kèm theo mùi hương đặc trưng của giấy. Tham gia một thử thách đọc sách trong một tháng hoặc một năm có thể bao gồm cả sách điện tử và sách in. Mặc dù các ứng dụng như Apple Books hay Goodreads là những tài nguyên tuyệt vời để khám phá và ghi lại các cuốn sách đã đọc, nhưng không gì có thể thỏa mãn cơn thèm đọc của tôi bằng một cuốn sách giấy truyền thống (tốt nhất là một cuốn có bìa đẹp).
Người đang đọc một cuốn sách giấy, minh họa lợi ích của việc đọc sách truyền thống
Việc chuyển sang đọc sách giấy cũng đã giải quyết vấn đề tôi thường xuyên đọc sách điện tử trên điện thoại trong bóng tối, một thói quen gây mỏi mắt mà tôi đã tự phát hiện và dừng lại kịp thời.
2. Ghi Nhật Ký Kỹ Thuật Số (Digital Journalling)
Một trong những món đồ tôi sắm để thực hiện quyết tâm đầu năm là cuốn Nhật ký Biết ơn 5 phút. Cuốn nhật ký này chứa các câu hỏi về lòng biết ơn, không gian để viết những suy nghĩ tự do và danh sách những điều cần làm. Kể từ khi tôi bắt đầu ghi nhật ký đều đặn, tôi đã hoàn toàn tránh xa ứng dụng Journal trên iPhone.
Màn hình iPhone hiển thị ứng dụng Journal của Apple đặt trên bàn phím MacBook, so sánh với nhật ký truyền thống
Không thể phủ nhận rằng ứng dụng Journal của Apple là một trong những công cụ chăm sóc bản thân hữu ích nhất trên iPhone. Tuy nhiên, nếu bạn đang tìm kiếm một chủ đề cụ thể trong nhật ký (ví dụ như lòng biết ơn), thì một cuốn nhật ký giấy với các câu hỏi được in sẵn có thể hỗ trợ bạn tốt hơn một cuốn nhật ký kỹ thuật số trống. Tôi cũng thích sử dụng nhật ký của mình như một cuốn sổ lưu niệm và biến nó thành một sở thích nhỏ, điều mà tôi ưu tiên hơn nhật ký kỹ thuật số trong một số trường hợp.
3. Hoàn Toàn Dựa Vào iPhone Để Sắp Xếp Lịch Trình
iPhone của bạn có nhiều công cụ tích hợp sẵn để giúp bạn quản lý lịch trình cá nhân và công việc, chẳng hạn như ứng dụng Lời nhắc (Reminders) và Lịch (Calendar). Mặc dù tôi vẫn thích sử dụng chúng để theo dõi các nhiệm vụ công việc và học tập, tôi đã tìm thấy một chiến lược hiệu quả khác mang lại cho tôi cảm giác cấp bách mà các ứng dụng này thường không thể cung cấp.
Đó là việc sử dụng một bảng kế hoạch tuần “Weekly Planner” mà tôi viết và treo trên bàn làm việc. Việc liên tục nhìn vào các nhiệm vụ giúp tôi tập trung hơn và cũng thúc đẩy tôi làm việc hướng tới các mục tiêu ngắn hạn.
Ứng dụng Lời nhắc của Apple đang mở trên iPhone 13 Pro, minh họa công cụ quản lý lịch trình kỹ thuật số
Để theo dõi các dự án dài hạn, tôi sử dụng Numbers hoặc một bảng tính Google Sheets trên máy Mac để tiện theo dõi trạng thái hoàn thành và đánh dấu các nhiệm vụ đã xong.
4. Cuộn Xem Slime và ASMR Doomscrolling
Tôi biết đã đến lúc cần một đợt digital detox (cai nghiện kỹ thuật số) khi tôi bắt đầu dành hàng giờ đồng hồ để cuộn xem các video Shorts và Reels “thỏa mãn” về slime và ASMR (tất nhiên là xen kẽ với nhiều nội dung gây nghiện khác) trên các ứng dụng như YouTube và Instagram. Một sự hạn chế như vậy có nghĩa là tôi cần một sự thay thế, và đó là lý do tại sao thay vì sử dụng iPhone để thỏa mãn cơn thèm xem video thỏa mãn, tôi đã tìm đến các hoạt động trong đời thực.
Màn hình điện thoại hiển thị các video ASMR dạng Shorts trên YouTube, biểu trưng cho thói quen doomscrolling
Tham gia các hoạt động như vẽ tranh kim cương (diamond painting) và các trò chơi kích thích trí não không yêu cầu thời gian nhìn màn hình không chỉ giúp bạn thoát khỏi cái bẫy doomscrolling; chúng còn có thể giúp cải thiện mức độ tập trung của bạn.
Tôi cũng bắt đầu nghe các âm thanh ASMR thay vì xem các video ngắn, thông qua các playlist Spotify dành riêng cho các âm thanh thư giãn. Nếu bạn đang cố gắng tập trung vào một nhiệm vụ, bạn thậm chí có thể thử phát tiếng ồn trắng hoặc các âm thanh nền khác như tiếng mưa qua loa thông minh để giữ cho sự tập trung ổn định.
5. Chỉnh Sửa Ảnh
App Store cung cấp rất nhiều lựa chọn ứng dụng chỉnh sửa ảnh. Ngay cả ứng dụng Photos tích hợp sẵn cũng có nhiều công cụ hữu ích. Nhưng kể từ khi tôi chuyển từ iPhone sang máy Mac để chỉnh sửa ảnh, tôi đã không còn muốn quay lại.
Người phụ nữ đang chỉnh sửa ảnh kỹ thuật số trên máy tính xách tay, minh họa ưu điểm của màn hình lớn và công cụ chuyên nghiệp
Mặc dù việc chỉnh sửa ảnh cho mạng xã hội, chỉnh sửa nhỏ và điều chỉnh bộ lọc rất dễ dàng trên iPhone, nhưng chỉnh sửa ảnh nâng cao đòi hỏi độ chính xác và sự tập trung cao hơn, và tôi nhận thấy các ứng dụng trên máy Mac đáp ứng tốt hơn. Màn hình lớn hơn giúp tôi nhìn rõ hơn những gì mình đang làm, và không nghi ngờ gì nữa, một bàn di chuột (trackpad) hoặc chuột mang lại độ chính xác cao hơn.
Tôi thường sử dụng các ứng dụng như Lightroom và Photoshop để chỉnh sửa ảnh cho các dự án cá nhân, nhưng bạn có thể duyệt và tìm các ứng dụng phù hợp nhất với nhu cầu của mình thông qua Mac App Store.
6. Sử Dụng Ứng Dụng Thiền
Một nhiệm vụ khác mà tôi đã bỏ khỏi iPhone là thiền định. Tôi đã thử khá nhiều ứng dụng thiền của bên thứ ba như Headspace và Balance, nhưng một vấn đề tôi gặp phải là sau khi buổi thiền kết thúc, tôi luôn với lấy điện thoại để kiểm tra các ứng dụng mạng xã hội gây xao nhãng, điều này làm mất đi mục đích của việc thiền định.
Người đàn ông thư giãn đeo tai nghe Apple AirPods, minh họa cách thiền định bằng âm thanh mà không cần nhìn vào điện thoại
Mặc dù thiền có hướng dẫn là một khởi đầu tốt, tôi đã bắt đầu tự thiền theo tốc độ của riêng mình mà không cần sử dụng điện thoại. Điều này bao gồm việc sử dụng một danh sách phát nhạc thiền qua các ứng dụng nghe nhạc và các buổi tự thiền với tiếng ồn trắng nhẹ nhàng.
7. Tạo Playlist Spotify
Việc sử dụng ứng dụng Spotify trên iOS đi kèm với vô số tính năng và lợi ích độc quyền. Nhưng một lý do tôi đã chuyển sang ứng dụng Spotify dành cho máy tính để bàn khi làm việc, ngoài việc bị phân tâm bởi thông báo của điện thoại, là việc tạo và sắp xếp nhạc dễ dàng hơn nhiều.
Ứng dụng Spotify trên máy tính để bàn đã giúp tôi làm việc hiệu quả hơn vì việc tạo các thư mục có tổ chức và danh sách phát theo thứ tự tùy chỉnh đã giúp tôi phân chia nhạc tập trung khỏi các danh sách phát thông thường.
Giao diện ứng dụng Spotify với nút tìm kiếm trong thư viện, gợi ý trải nghiệm tốt hơn trên máy tính để tạo playlist
Bạn luôn có thể sử dụng Spotify Connect để phát nhạc từ bất kỳ thiết bị nào được kết nối cùng một mạng.
8. Đọc Tin Tức, Tạp Chí
Ngoài việc chuyển đổi sách điện tử sang sách giấy, tôi cũng đã ngừng sử dụng điện thoại để đọc tin tức, các tạp chí nghiên cứu và tạp chí giải trí. Các ứng dụng tin tức như Apple News và các ấn phẩm trực tuyến có thể là nguồn tài nguyên tuyệt vời, nhưng nếu bạn đang muốn mở rộng thói quen đọc hoặc thực hiện một dự án nghiên cứu, bạn có thể dễ dàng bị phân tâm bởi quảng cáo, thông báo hoặc các nguồn khác làm gián đoạn kế hoạch làm việc của mình.
Việc ghé thăm thư viện địa phương hoặc đăng ký một tờ báo, tạp chí in là một số chiến lược đã giúp tôi tìm đến các tài liệu đọc vật lý và giảm sự phụ thuộc vào báo điện tử, tạp chí điện tử.
9. Chơi Game
Tôi đã thử khá nhiều trò chơi từ App Store trên iPhone của mình, chủ yếu là các trò giải đố và trêu ghẹo trí não. Nhưng như một phần của nỗ lực giảm sự phụ thuộc và thời gian sử dụng màn hình iPhone, đồng thời tìm kiếm những sở thích mới, tôi đã bắt đầu sưu tập và lắp ghép các bộ xếp hình 1000 mảnh và các bộ lắp ráp khối. Những hoạt động này không chỉ thỏa mãn cơn thèm giải đố của tôi mà còn giúp tôi trang trí phòng bằng những tác phẩm hoàn chỉnh có thể đóng khung và thêm vào kệ sưu tập của mình.
Màn hình iPhone hiển thị các trò chơi giải đố, biểu trưng cho các game di động và sự cần thiết của hoạt động thay thế
Các trò chơi như Scrabble và trò ô chữ hàng ngày cũng có thể hữu ích nếu bạn đang cố gắng giảm thời gian dành cho các trò chơi và ứng dụng giải đố trực tuyến.
Có rất nhiều điều bạn có thể ngừng sử dụng iPhone của mình, đặc biệt nếu bạn đang tìm kiếm một đợt cai nghiện kỹ thuật số hoặc muốn giảm screen time. Tuy nhiên, một điểm khởi đầu tốt là bổ sung những nỗ lực này bằng các công cụ và ứng dụng iPhone hiệu quả, sau đó dần dần chuyển đổi. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ và dần dần tích hợp chúng vào cuộc sống hàng ngày để tận hưởng một lối sống công nghệ cân bằng hơn.
