Thế giới game arcade, nơi những đồng xu nhỏ bé có thể mang lại những giờ phút giải trí bất tận, đã từng là sân chơi sôi động và sáng tạo bậc nhất của ngành công nghiệp game. Nhiều thể loại game được yêu thích từ kỷ nguyên arcade đã có những màn trở lại đầy ngoạn mục gần đây, chứng tỏ sức sống mãnh liệt của chúng. Tuy nhiên, không phải tất cả đều may mắn như vậy. Rất nhiều thể loại game đình đám đã biến mất sau sự suy tàn của các trung tâm arcade và vẫn chưa tìm được con đường quay trở lại mạnh mẽ trong bối cảnh game hiện đại.
Từ những tựa game hành động tốc độ cao đòi hỏi kỹ năng thượng thừa đến các trò chơi kinh điển “ngốn xu” hàng đầu, những thể loại game arcade mang tính biểu tượng này vẫn đang trong sự chờ đợi một cuộc hồi sinh mạnh mẽ trong thời đại số. Chúng đại diện cho một phần lịch sử hào hùng của ngành game và tiềm năng phát triển nếu được khai thác đúng cách.
5. Game Mê Cung (Maze Games)
Mặc dù thuật ngữ “game mê cung” có thể không quen thuộc với nhiều người, nhưng chắc chắn bạn đã từng trải nghiệm ít nhất một trong số các tựa game nổi tiếng thuộc thể loại này. Đúng như tên gọi, game mê cung tập trung vào việc hoàn thành các mục tiêu cụ thể trong các màn chơi có cấu trúc như một mê cung phức tạp. Thể loại game arcade kinh điển này bắt đầu với các trò chơi cạnh tranh nhiều người chơi như Maze Craze và The Amazing Maze Game, nơi người chơi phải chạy đua để về đích trong mê cung. Các game mê cung khác như Blockade và Barricade lại đối đầu hai người chơi, nơi bạn và đối thủ cùng tạo ra các bức tường với mục tiêu dồn đối phương vào ngõ cụt.
Tuy nhiên, thể loại này nổi tiếng nhất với các tựa game một người chơi đa dạng, thường xoay quanh việc chiến đấu hoặc né tránh kẻ thù di chuyển trong từng màn chơi. Một số game arcade huyền thoại nhất như Pac-Man, Dig-Dug, Gauntlet và Bomberman đều thuộc thể loại game mê cung.
Sự đơn giản của game mê cung đã trở thành một con dao hai lưỡi. Bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng làm quen và tận hưởng một trò chơi mê cung, và cảm giác thỏa mãn khi đạt được điểm số cao mới đã khiến nhiều người chơi bị cuốn hút. Tuy nhiên, game mê cung đã không còn giữ được sự liên quan khi game console phát triển mạnh mẽ, đặc biệt sau khi các game phiêu lưu như The Legend of Zelda và Final Fantasy khơi gợi sự quan tâm đến thế giới mở rộng lớn và cốt truyện hấp dẫn. Ngay cả khi game mê cung được chuyển thể lên console gia đình, chúng vẫn thiếu đi sự cạnh tranh thú vị của việc so tài điểm số với những người chơi khác.
Một số series như Bomberman và Pac-Man vẫn giữ được sức hút thông qua việc liên tục ra mắt các phiên bản hiện đại và những cải tiến mới dựa trên tiền đề ban đầu. Tuy nhiên, nhìn chung, thể loại game mê cung đã dần bị lãng quên dù mang trong mình một di sản đồ sộ và đáng nhớ.
Pac-Man gameplay trong game mê cung cổ điển
4. Game Bắn Súng Màn Hình (Shoot ‘Em Ups)
Thể loại game bắn súng màn hình (hay còn gọi là Shoot ‘Em Ups) sở hữu một lịch sử phong phú, với hàng chục biểu tượng game, từ những người tiên phong ban đầu như Space Invaders và Galaga đến những tựa game kinh điển đình đám như Radiant Silvergun và RayStorm. Shoot ’em ups là những trò chơi hành động 2D nhịp độ nhanh, thách thức người chơi bắn hạ hàng loạt kẻ thù qua nhiều màn chơi, thường từ góc nhìn dọc hoặc ngang.
Những tựa game bắn súng màn hình đầu tiên được mô phỏng theo các phòng trưng bày bắn súng, với kẻ thù trên màn hình xếp thành hàng để bạn tiêu diệt. Tuy nhiên, các bản phát hành sau này như Xevious và 1942 đã tạo nên sự đột phá cho thể loại. Thay vì đối mặt với một hàng kẻ thù trong mỗi cấp độ, các phiên bản sau đưa bạn vào các cấp độ được thiết kế phức tạp với những kẻ thù khó lường và các trận đấu trùm khổng lồ.
Game bắn súng màn hình ngày càng trở nên nhanh hơn, khó hơn và thú vị hơn theo từng năm, nhưng sự phát triển nhanh chóng của thể loại này cũng chính là nguyên nhân dẫn đến sự suy tàn của nó. Trong khi các bản phát hành ban đầu như Space Invaders được yêu thích bởi các game thủ arcade ở mọi lứa tuổi, các tựa game sau này đã xa lánh khán giả phổ thông với độ khó cực cao và sự hấp dẫn mang tính “hardcore” của chúng. Hơn nữa, những tựa game shoot ’em up sau này không mất nhiều thời gian để hoàn thành. Người hâm mộ cuồng nhiệt của thể loại này sẽ chơi lại để kiếm điểm số cao hơn, nhưng nhiều người chơi không hứng thú với việc chơi lại nhiều lần.
Ngoài những game kinh điển mang tính biểu tượng như Space Invaders và Galaga, hầu hết các tựa game bắn súng màn hình đã biến mất khỏi các arcade và chỉ gần đây mới xuất hiện trở lại trong các phiên bản port và remaster. Tuy nhiên, thành công niche của chúng đã tạo ra thể loại bullet hell (đạn địa ngục), nơi tăng cường tốc độ và cường độ của game bắn súng màn hình cổ điển, đồng thời tự hào với các cơ chế sâu sắc hơn. Game bullet hell chưa bao giờ đạt đến đỉnh cao phổ biến như người tiền nhiệm, nhưng thành công trong một phân khúc nhỏ đã giúp thể loại này tồn tại trong nhiều thập kỷ.
Gameplay của Galaga, một tựa game bắn súng màn hình huyền thoại
3. Game Bắn Súng Theo Đường Ray & Súng Hồng Ngoại (Rail Shooters and Light Gun Games)
Wolfenstein 3D và DOOM thường được coi là những người đặt nền móng cho thể loại game bắn súng 3D, nhưng nguồn gốc của thể loại này có thể được truy ngược xa hơn nữa đến các game bắn súng theo đường ray (Rail Shooters) từ kỷ nguyên arcade. Rail shooters là những game đặt bạn vào một con đường tuyến tính và yêu cầu bạn bắn xuyên qua hàng loạt kẻ thù trong một chiến dịch ngắn.
Các game bắn súng theo đường ray ban đầu như Space Harrier và After Burner có nhiều điểm tương đồng với game bắn súng màn hình, thậm chí còn có công thức tương tự là bắn phá các làn sóng kẻ thù cho đến khi bạn chạm trán một trận đấu trùm ở cuối mỗi màn chơi. Tuy nhiên, rail shooters tạo sự khác biệt với đồ họa giả 3D, cho phép các game này có góc nhìn người thứ ba và mô phỏng chuyển động 3D đầy đủ mặc dù chỉ sử dụng các sprite 2D.
Sau sự trỗi dậy của game bắn súng góc nhìn thứ nhất (FPS) và đồ họa 3D thực sự, rail shooters đã trải qua một sự thay đổi lớn. Thể loại này dần đi chệch khỏi nguồn gốc bắn súng màn hình, thay đổi góc nhìn người thứ ba bằng camera góc nhìn thứ nhất và tập trung nhiều hơn vào việc tạo ra các cuộc đọ súng bán thực tế. Thay vì bay vòng quanh màn hình, các game như Time Crisis và The House of the Dead sử dụng nhịp độ dừng và đi thường xuyên, khóa bạn tại chỗ trong khi bạn chống đỡ các kẻ thù đang tiến đến.
Quan trọng hơn, những trò chơi này đã biến rail shooters thành tâm điểm thu hút của nhiều arcade với việc bổ sung súng hồng ngoại (light guns). Các thiết bị ngoại vi hình khẩu súng đã tăng thêm sự căng thẳng và phấn khích cho những pha hành động vốn đã gay cấn của rail shooters. Việc cần phải ngắm bắn kẻ thù bằng tay thay vì sử dụng cần điều khiển là một thách thức nhưng mang lại cảm giác thỏa mãn, và nó luôn khiến việc hoàn thành một cấp độ khó trở nên xứng đáng hơn. Game súng hồng ngoại đã thay đổi hoàn toàn rail shooters và trở nên đủ phổ biến để được công nhận là một thể loại riêng.
Tay cầm súng hồng ngoại trên máy game arcade cổ điển
Tuy nhiên, một giới hạn công nghệ đã chấm dứt sớm thành công vang dội của game bắn súng súng hồng ngoại. Súng hồng ngoại được thiết kế chỉ có thể hoạt động với màn hình ống phóng tia cathode (CRT). Không giống như các màn hình hiện đại, CRT xuất video bằng cách sử dụng ống phóng tia cathode vẽ từng khung hình bằng chùm electron. Tuy nhiên, chùm tia không thể tạo ra toàn bộ hình ảnh cùng một lúc. Thay vào đó, nó vẽ hình ảnh theo hàng, di chuyển từng dòng từ trên xuống dưới của màn hình cho đến khi phủ kín toàn bộ màn hình. Quá trình này diễn ra rất nhanh đến mức mắt bạn nhận thức chùm tia chuyển động như một hình ảnh ổn định.
Các thiết bị súng hồng ngoại chứa một cảm biến ánh sáng tích hợp có khả năng phát hiện chính xác thời điểm chùm electron đạt đến một điểm cụ thể trên màn hình. Cảm biến tính toán lượng thời gian cần thiết để chùm tia đến vị trí hiện tại của bạn, cho phép nó theo dõi mục tiêu của bạn một cách nhất quán. Tuy nhiên, vì TV hiện đại xuất toàn bộ hình ảnh trên màn hình đồng thời, nên không có cách nào để cảm biến của súng hồng ngoại xác định vị trí bạn đang nhắm.
Những nỗ lực gần đây để hồi sinh thể loại game súng hồng ngoại đã gần như phát minh lại thiết bị ngoại vi này cho màn hình hiện đại, mặc dù với kết quả hỗn hợp. Các game sử dụng điều khiển chuyển động hoặc cảm biến hồng ngoại hiếm khi phản hồi nhanh nhạy như súng hồng ngoại cũ. Nhiều game arcade gần đây sử dụng “súng hồng ngoại định vị” — nghĩa là chúng được gắn vào vỏ máy — nhưng những thiết bị này cũng bị hạn chế nghiêm trọng so với công nghệ súng hồng ngoại ban đầu. Một số thiết bị ngoại vi của bên thứ ba như Sinden Lightgun gần đạt đến chất lượng của súng hồng ngoại cũ, nhưng giá thành cao của chúng giới hạn sự hấp dẫn chỉ dành cho những người hâm mộ game bắn súng cuồng nhiệt nhất.
2. Game Thể Thao Arcade (Arcade Sports Games)
Nếu có bất kỳ thể loại game nào phổ biến và được yêu thích rộng rãi như game bắn súng, thì đó chắc chắn phải là game thể thao. Game thể thao có một trong những di sản lâu đời nhất trong ngành game, nhưng chúng cũng đã mang nhiều hình thức khác nhau. Trước khi các game mô phỏng thể thao như Madden NFL và NBA 2K thống trị bảng xếp hạng doanh số console, những game thể thao hay nhất được tìm thấy trong các trung tâm arcade.
Game thể thao arcade bỏ qua tính hiện thực để đổi lấy sự vui nhộn hào nhoáng, tái tạo các môn thể thao cổ điển với luật chơi đơn giản hơn và các trận đấu nhanh hơn. Các game như NBA Jam rút gọn bóng rổ thành các trận đấu 2 đấu 2, trong đó người chơi không phải lo lắng về lỗi hay các định luật vật lý khi họ thực hiện những cú nhảy siêu cao để úp rổ. NFL Blitz có một mô tả bóng bầu dục cũng mang tính viễn tưởng không kém, thêm một liều lượng lớn bạo lực hài hước và tốc độ chóng mặt vào môn thể thao yêu thích của Mỹ.
Nhiều game arcade thể thao cũng mang đến những nét sáng tạo riêng cho các môn thể thao cổ điển. Super Mario Strikers và nhiều game Mario Sports khác cho phép bạn tạo ra sự hỗn loạn trên sân thông qua các vật phẩm tăng sức mạnh, siêu chiêu thức và các mối nguy hiểm trên sân, thêm những thử thách mới vào trận đấu. Các series NBA Street và NFL Street của EA có phần trung thực hơn với các môn thể thao ngoài đời thực, nhưng cũng có nhiều chế độ phụ kỳ lạ một cách sáng tạo.
Thật không may, game thể thao arcade cuối cùng bắt đầu suy tàn vì một vài lý do. Các series có đặc điểm là bạo lực hoạt hình hoặc các hành động gây hại khác đã vấp phải sự phản đối của các nhà tài trợ. Midway — studio đứng sau NFL Blitz — đã bị Liên đoàn Bóng bầu dục Quốc gia (NFL) gây áp lực để loại bỏ nội dung được coi là quá cường độ cho bản phát hành arcade, và các phiên bản sau này thậm chí còn phải chịu nhiều hạn chế hơn cho đến khi series này gần như loại bỏ mọi dấu vết của bản sắc ban đầu.
Ngay cả những series không gây tranh cãi cũng gặp khó khăn trong việc duy trì thành công, vì hầu hết các series game thể thao arcade dần bị bỏ rơi để ủng hộ các game mô phỏng thể thao thực tế. Điều này trở nên phổ biến hơn với sự trỗi dậy của các console HD như Xbox 360 và PlayStation 3, cho phép các game thể thao hiển thị các cầu thủ và sân vận động ảo với chi tiết sống động như thật. Các game mô phỏng thể thao đã cực kỳ phổ biến trước đó, nhưng độ trung thực đồ họa tăng lên của các console HD đã thúc đẩy một làn sóng các game này, càng được thúc đẩy bởi sự phổ biến của trải nghiệm nhiều người chơi trực tuyến trong thế hệ console thứ bảy.
Với sự trỗi dậy của game mô phỏng thể thao và game thể thao arcade buộc phải kìm hãm những thế mạnh lớn nhất của mình, không có gì ngạc nhiên khi game mô phỏng thể thao đã tồn tại lâu hơn các đối thủ thời arcade của chúng. Đã có nhiều nỗ lực để hồi sinh thể loại game thể thao arcade, từ Blitz: The League của Midway với xếp hạng M đến các bản phát hành gần đây hơn như Mario Strikers: Battle League và NBA 2K Playgrounds. Tuy nhiên, không có game nào trong số này từng gần đạt được sự vô lý không giới hạn và niềm vui nhịp độ nhanh đã định nghĩa thể loại này ban đầu.
Ảnh chụp màn hình từ game bóng rổ arcade NBA Jam
1. Game Phim Tương Tác (Interactive Movie Games)
Game phim tương tác là một trong những thể loại game tồn tại ngắn ngủi nhất, nhưng ảnh hưởng của chúng đến các game hiện đại là không thể phủ nhận. Các game trong thể loại phim tương tác chủ yếu bao gồm các đoạn cắt cảnh video chuyển động đầy đủ (FMV), yêu cầu bạn tránh chướng ngại vật và hoàn thành các nhiệm vụ nhất định bằng cách thực hiện các thao tác nút cụ thể. Theo tiêu chuẩn ngày nay, game phim tương tác có thể chỉ giống như một loạt các sự kiện phản ứng nhanh (Quick-Time Events – QTE), nhưng chúng đã đánh dấu một bước nhảy vọt lớn trong điện ảnh và cách kể chuyện của game.
Thể loại này ra mắt với Dragon’s Lair, một game phiêu lưu giả tưởng kể về người chơi hóa thân vào vai Dirk the Daring trong hành trình đầy nguy hiểm giải cứu một nàng công chúa khỏi một con rồng đáng sợ. Trong suốt cuộc hành trình, bạn sẽ cần tránh chướng ngại vật và chiến đấu với kẻ thù quái dị bằng cách nhấn đúng nút vào đúng thời điểm.
Mặc dù chắc chắn không có cốt truyện độc đáo nhất, Dragon’s Lair đã thổi hồn vào câu chuyện của mình bằng những đoạn cắt cảnh hoạt hình tuyệt đẹp do nhà làm phim hoạt hình nổi tiếng Don Bluth đạo diễn. Dragon’s Lair không chỉ sánh ngang với hầu hết các bộ phim hoạt hình chiếu rạp về chất lượng hình ảnh thuần túy, mà hình ảnh của nó còn là một bước đột phá đáng kinh ngạc cho các game arcade — và chúng vẫn còn giữ được giá trị cho đến ngày nay.
Dragon’s Lair ngay lập tức được nối tiếp bởi một loạt các game phim tương tác tương tự. Mặc dù những ví dụ đáng chú ý nhất — Dragon’s Lair II: Time Warp và Space Ace — cũng do Don Bluth đạo diễn, thể loại này đã chứng kiến một vài game nổi bật từ các nhà sáng tạo khác. Nhiều trong số này được sản xuất bởi các studio anime nổi tiếng, chẳng hạn như Ninja Hayate, Time Gal và Road Blaster của Toei Animation. Cliff Hanger của Stern Electronic cũng sử dụng các đoạn cắt cảnh anime, mặc dù cảnh quay của nó được lấy trực tiếp từ các bộ phim có sẵn trong series Lupin III, cụ thể là The Castle of Cagliostro và The Mystery of Mamo.
Game phim tương tác rất ấn tượng vào thời điểm đó, nhưng những lỗi của chúng đã trở nên rõ ràng trong thời đại hiện đại. Lối chơi không gì khác ngoài một quá trình thử và sai đầy khó chịu, và việc thiếu sự đa dạng trong các đoạn cắt cảnh (ngoài các cảnh chết) có nghĩa là hiếm khi có lý do để chơi lại những game này. Tất nhiên, đó là giả định bạn sẽ có đủ kiên nhẫn để đánh bại chúng, vì nhiều game trong số này yêu cầu bạn ghi nhớ các chuỗi dài và vô số thao tác trong tích tắc của chúng. Vì lý do này, bạn có lẽ sẽ giải trí hơn khi xem người khác chơi hơn là tự mình trải nghiệm những game này.
Game phim tương tác thậm chí còn tệ hơn trên console. Bên cạnh các phiên bản port của một số game arcade đã đề cập, hầu hết các bản phát hành console của thể loại này đều sử dụng video live-action được làm rẻ tiền thay vì hoạt hình chất lượng điện ảnh của Don Bluth và Toei Animation. Một số game như Night Trap và Mad Dog McCree đã cố gắng kết hợp game phim tương tác với các thể loại khác, nhưng ngay cả những game này cũng chỉ xoay quanh việc ghi nhớ từng cảnh thay vì có thể đắm mình vào lối chơi của chúng.
Giữa lối chơi hạn chế, giá trị chơi lại thấp và chi phí phát triển cao, game phim tương tác không đủ lợi nhuận để tồn tại lâu dài. Mặc dù vậy, những game này vẫn được nhớ đến một cách trìu mến vì cả cách trình bày và sự mới lạ của việc trải nghiệm một bộ phim thực sự có thể chơi được. Trong những năm gần đây, game phiêu lưu kể chuyện như The Walking Dead của Telltale và Detroit: Become Human của Quantic Dreams đã xây dựng dựa trên khái niệm một bộ phim có thể chơi được bằng cách kết hợp các đoạn cắt cảnh nặng về QTE với các lựa chọn đối thoại có ý nghĩa và các nhánh cốt truyện.
Nhân vật Dirk the Daring từ game phim tương tác Dragon's Lair
Các Thể Loại Game Có Thể Trở Lại Mạnh Mẽ
Thật may mắn, nhiều thể loại game arcade không chịu chết hẳn. Chẳng hạn, beat ’em ups (game đánh đấm) và game đua xe arcade đều biến mất trong hơn một thập kỷ, nhưng những cuộc hồi sinh retro gần đây được thúc đẩy bởi những người hâm mộ đam mê và các nhà phát triển indie tài năng đã giữ cho các thể loại này tồn tại, đồng thời bổ sung thêm những tác phẩm kinh điển mới vào thư viện rộng lớn của chúng. Luôn có cơ hội rằng thể loại game yêu thích đã chết của bạn sẽ trở lại, vì vậy hy vọng một số thể loại game arcade đã biến mất này một ngày nào đó sẽ nhận được cơ hội thứ hai để tỏa sáng trong kỷ nguyên công nghệ hiện đại.
Bạn nghĩ sao về những thể loại game arcade này? Có tựa game nào trong danh sách mà bạn mong chờ được hồi sinh không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới và đừng quên theo dõi thoibaocongnghe.net để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị về thế giới game và công nghệ!
