Bạn đã bao giờ ước mình có một cách để gửi tin nhắn đường dài mà không cần đến mạng di động, kết nối Wi-Fi, hay thậm chí là vệ tinh chưa? Nếu có, bạn chắc chắn sẽ muốn tìm hiểu về một thiết bị radio nhỏ gọn, giá cả phải chăng mà chúng tôi đã mua và kết nối với điện thoại thông minh của mình. Đây không chỉ là một món đồ công nghệ thú vị mà còn mở ra một giải pháp liên lạc bền vững, đáng tin cậy trong nhiều tình huống khác nhau.
Việc khám phá các phương pháp liên lạc không phụ thuộc vào hạ tầng truyền thống ngày càng trở nên quan trọng. Trong bối cảnh công nghệ phát triển không ngừng, việc tìm kiếm những giải pháp thay thế, đặc biệt là khi các hệ thống thông thường gặp sự cố, là điều cần thiết. Thiết bị radio này mang đến một tầm nhìn mới về khả năng kết nối, giúp chúng ta duy trì liên lạc ngay cả trong những điều kiện khắc nghiệt nhất, đồng thời mở ra một thế giới sở thích công nghệ đầy tiềm năng cho những người đam mê khám phá.
Liên Lạc Ngoại Tuyến (Off-Grid Messaging): Khả Thi Và Tiết Kiệm
Trong quá trình tìm hiểu về khả năng phục hồi cộng đồng, chúng tôi đã tình cờ biết đến một khái niệm gọi là Meshtastic. Đây là một giải pháp cho phép bạn giữ liên lạc với mọi người cách xa hàng dặm, ngay cả khi quyền truy cập internet và lưới điện bị ngắt hoàn toàn. Điều này có được là nhờ vào một công nghệ mang tên “LoRa”. Khái niệm này thực sự gây ấn tượng mạnh với chúng tôi, bởi lẽ, ngoài một số ứng dụng P2P dựa trên Bluetooth và Wi-Fi, chúng tôi chưa từng biết đến bất kỳ cách nào để gửi tin nhắn cho người khác mà không cần đến bất kỳ cơ sở hạ tầng nhà mạng di động hay nhà cung cấp dịch vụ internet nào.
Sau khi tìm hiểu sâu hơn, chúng tôi tin rằng mình cần phải thử nghiệm Meshtastic ngay lập tức. Ít nhất, ý tưởng về việc có một phương tiện liên lạc đáng tin cậy với một vài người bạn ở địa phương, bất kể điều gì xảy ra với các mạng lưới mà tất cả chúng ta đã phụ thuộc vào, thực sự rất hấp dẫn. Điều đáng ngạc nhiên hơn nữa là để bắt đầu với sở thích này, chi phí chỉ từ 22 đô la, một mức giá vô cùng phải chăng so với những lợi ích mà nó mang lại.
LoRa Là Gì? Công Nghệ Đằng Sau Mạng Lưới Tin Nhắn Tầm Xa
Chúng tôi hiểu rằng những sở thích của người đam mê công nghệ như thế này đôi khi có vẻ khó tiếp cận khi các thuật ngữ chuyên môn được nhắc đến. Vì vậy, chúng tôi sẽ quay lại và định nghĩa một vài thuật ngữ để bạn dễ dàng nắm bắt hơn.
Cái tên LoRa là viết tắt của “Long Range”, và chính tên gọi này đã nói lên gần như tất cả những gì bạn cần biết. Không đi sâu quá nhiều vào chi tiết kỹ thuật, LoRa là một loại công nghệ truyền thông vô tuyến có khả năng gửi dữ liệu đi đường dài—thường đạt tối đa từ 10 đến 15 kilomet, hoặc khoảng 6 đến 9 dặm—chỉ với những ăng-ten rất nhỏ và không tiêu thụ nhiều năng lượng. Bởi vì chúng tiêu thụ ít năng lượng, các thiết bị LoRa có thể hoạt động trong thời gian dài chỉ với những viên pin nhỏ, và việc thiết lập một hệ thống sạc bằng năng lượng mặt trời độc lập cũng rất dễ dàng.
Tuyệt vời đúng không? Điểm yếu của công nghệ này chính là tốc độ truyền dữ liệu của nó. Với tốc độ trung bình khoảng 13kbps, chỉ những chuỗi văn bản ngắn mới có thể truyền đi một cách khả thi. Đó là lý do tại sao LoRa thường được sử dụng trong các ứng dụng Internet of Things (IoT) và công nghệ nhà thông minh, vì những thiết bị này thường chỉ cần gửi các tin nhắn ngắn, không thường xuyên như dữ liệu cảm biến cho nhau. Đây cũng là lý do tại sao LoRa rất phù hợp cho việc giao tiếp văn bản giữa con người, và đó chính là lúc Meshtastic phát huy tác dụng.
Thiết bị radio Lilygo T-Echo LoRa được kết nối với laptop trên bàn, thể hiện sự nhỏ gọn và tính tiện dụng của nó trong việc thiết lập mạng lưới Meshtastic.
Meshtastic Là Gì? Mạng Lưới Giao Tiếp Phi Tập Trung
Meshtastic là một bộ firmware và phần mềm mã nguồn mở miễn phí, cho phép bạn sử dụng ăng-ten LoRa để hình thành một mạng lưới giao tiếp kiểu mesh. Các thiết bị radio LoRa được cài đặt firmware Meshtastic có khả năng giao tiếp với nhau và cũng hoạt động như các “node mesh” để truyền tin nhắn qua mạng. Bạn có thể hình dung nó như một đài phát thanh HAM miễn giấy phép, nhưng dựa trên văn bản và không có phạm vi phủ sóng rộng lớn bằng.
Nếu bạn cài đặt ứng dụng Meshtastic cho Android hoặc ứng dụng cho iPhone, hoặc nếu bạn sử dụng giao diện web, bạn có thể kiểm soát một node Meshtastic và gửi tin nhắn qua đó. Bạn có thể trò chuyện trên các kênh công khai không mã hóa hoặc gửi tin nhắn trực tiếp được mã hóa đến các node cụ thể. Bạn cũng có thể tạo các nhóm chat mã hóa cho bạn, gia đình và bạn bè, miễn là họ cũng có node Meshtastic của riêng mình.
Ứng dụng này cũng cho phép bạn xem bản đồ các node lân cận khi chủ sở hữu của chúng chọn tải dữ liệu GPS của họ lên. Bạn cũng có thể điều chỉnh cài đặt của node thông qua ứng dụng để quản lý mức độ riêng tư và kiểm soát hành vi của chính node đó.
Tại Sao Bạn Nên Quan Tâm Đến Meshtastic? Lợi Ích Thực Tiễn
Đến đây, có lẽ bạn đang tự hỏi tại sao ai đó lại muốn tham gia vào một sở thích nhắn tin qua mạng lưới radio mesh. Có một vài lý do đáng để bạn cân nhắc:
An Toàn Cá Nhân Khi Di Chuyển Hoặc Ở Khu Vực Không Có Sóng
Đầu tiên, chúng rất hữu ích cho an toàn cá nhân khi bạn đi du lịch, đặc biệt là khi ở ngoài trời, trong một khu vực có dịch vụ di động không đáng tin cậy hoặc không có sóng. Nếu bạn cần giúp đỡ khi tín hiệu di động yếu hoặc không có, bạn có thể bật thiết bị Meshtastic của mình và xem liệu có ai gần đó đang vận hành một node hay không. Đây là lúc chức năng GPS phát huy tác dụng, bởi vì bạn có thể chuyển tiếp vị trí của mình đến những người trên mạng, giống như tính năng chia sẻ vị trí của Apple.
Màn hình điện thoại Pixel hiển thị tính năng SOS qua vệ tinh, minh họa khả năng liên lạc trong tình huống khẩn cấp tương tự như Meshtastic.
Sẵn Sàng Ứng Phó Thảm Họa Và Sự Cố Mạng Lưới
Thứ hai, bạn sẽ đánh giá cao chúng nếu bạn từng gặp phải một thảm họa nào đó khiến bạn mất quyền truy cập vào cả lưới điện và internet. Chỉ cần bạn có đủ năng lượng để bật node và điện thoại của mình, bạn vẫn có thể giữ liên lạc với những người khác trong mạng lưới mesh cục bộ. Điều này cực kỳ quan trọng trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai, mất điện trên diện rộng, hoặc các sự kiện làm tê liệt hạ tầng viễn thông truyền thống.
Một Sở Thích Công Nghệ Đầy Thú Vị Và Sáng Tạo
Cuối cùng, những thiết bị này đơn giản là rất thú vị. Khả năng giao tiếp trong phạm vi vài dặm trên các kênh được mã hóa mà không phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng viễn thông của các tập đoàn lớn mang lại cho sở thích này một sức hấp dẫn “cyberpunk” đặc biệt. Bạn có thể chọn bất kỳ tên gọi nào mình muốn và không yêu cầu giấy phép như đài radio HAM. Chúng tôi đã kết nối một trong những thiết bị của mình với một bộ pin năng lượng mặt trời trên gác mái, điều mà bất kỳ tín đồ “solarpunk” nào cũng sẽ đánh giá cao.
Vì Meshtastic liên quan đến các linh kiện rẻ, cơ bản và phần mềm mã nguồn mở, nên cũng có một cộng đồng DIY rất lớn. Bạn có thể tự in 3D vỏ case của riêng mình hoặc mua một cái trên Etsy từ những nhà sản xuất sử dụng các thiết kế tùy chỉnh của họ. Một số người chỉ đơn giản là mua các thiết bị đã được lắp ráp sẵn và sơn hoặc dán decal để làm chúng trở nên độc đáo. Có vô vàn không gian cho sự sáng tạo trong sở thích này.
Trải Nghiệm Thực Tế Với Meshtastic: Thử Thách Và Giải Pháp
Sau khi tìm hiểu về Meshtastic, chúng tôi quyết định đầu tư và mua ba thiết bị để có thể kiểm tra kỹ lưỡng trải nghiệm này: một Lilygo T-Echo và hai thiết bị MakerHawk ESP32 Heltec V3. Chúng tôi đã lắp ráp và thiết lập các thiết bị này thành các “node”, kết nối điện thoại của mình với ứng dụng Meshtastic và bắt đầu phát sóng.
Thiết bị radio Lilygo T-Echo LoRa với màn hình e-paper, một lựa chọn phổ biến cho node Meshtastic nhờ khả năng tiết kiệm năng lượng và hỗ trợ GPS.
Lilygo T-Echo Meshtastic LoRa Device
| Thuộc tính | Chi tiết |
|---|---|
| Kích thước (ngoài) | 5×2.1×0.96 inches |
| Khả năng tương thích | Meshtastic |
| Kết nối | LoRa, GPS, Bluetooth, Thread, Zigbee |
| Thời lượng pin | 850mAh |
| Trọng lượng | 6 ounces |
Thiết bị LoRa này được sản xuất để sử dụng như một node Meshtastic và sử dụng màn hình e-paper để tiết kiệm năng lượng cho viên pin 850mAh của nó. Nó kết nối qua Bluetooth hoặc USB-C, và bao gồm hỗ trợ GPS tích hợp để bạn có thể gửi ngay lập tức vị trí của mình cho bạn bè trong mạng lưới mesh của mình.
$79 tại Amazon
Thật không may, điều chúng tôi nhận ra là mình sống trong một thung lũng, nơi các tín hiệu radio gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc xuyên qua các ngọn đồi và tòa nhà xung quanh. Vấn đề càng trầm trọng hơn do không có ai gần nhà chúng tôi đang vận hành một node nào có thể kết nối chúng tôi với một mạng lưới vượt ra ngoài khu vực lân cận của chúng tôi.
Chúng tôi đã thử mang một trong các node của mình đi xa khoảng một hoặc hai dặm đến đỉnh một ngọn đồi và vẫn giữ liên lạc thành công với một node khác ở nhà. Tuy nhiên, khi đi xa hơn nữa, tín hiệu từ nhà của chúng tôi đã biến mất hoàn toàn. Mặc dù vậy, chúng tôi đã có thể kết nối với một số node Meshtastic xung quanh. Điều này khiến chúng tôi khá bực bội và bắt đầu tìm kiếm các giải pháp khắc phục.
Chúng tôi đã đặt mua ăng-ten whip 17cm của muzi works để tăng cường tín hiệu của mình. Việc thay thế ăng-ten khá dễ dàng, và mặc dù về mặt kỹ thuật đây là một cải thiện, nó vẫn chưa đủ để vượt qua những ngọn đồi đó. Động thái tiếp theo của chúng tôi là thử thiết lập một số node chạy bằng năng lượng mặt trời gần vị trí của mình mà node tại nhà có thể sử dụng làm “trạm trung chuyển” để thoát khỏi thung lũng.
Bắt Đầu Với Meshtastic: Những Gì Bạn Cần Chuẩn Bị
Nếu bạn tìm kiếm “LoRa” và “Meshtastic” trên Amazon, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi vô số lựa chọn. Đó là một nhược điểm của một sở thích rẻ tiền với các tiêu chuẩn mở: thiết bị có đủ mọi hình dạng và kích cỡ, tất cả đều có các tính năng và chức năng khác nhau.
Cách rẻ nhất, cơ bản nhất để bắt đầu với Meshtastic là mua một bo mạch phát triển duy nhất với ăng-ten LoRa, như Heltec V3 với giá 22 đô la, sau đó kết nối nó với máy tính và sử dụng trang web Meshtastic flasher để cài đặt firmware mới nhất.
Nếu cụm từ “flash firmware” nghe có vẻ đáng sợ, đừng lo lắng. Tất cả những gì nó yêu cầu chỉ là vài cú nhấp chuột có hướng dẫn hoặc thao tác kéo và thả tệp, tùy thuộc vào thiết bị bạn có. Đợi vài phút để quá trình hoàn tất, sau đó khởi động lại, và bạn đã sẵn sàng sử dụng. Chúng tôi khuyên bạn nên nhập tên model thiết bị của mình và “meshtastic” vào YouTube để xem hướng dẫn trực quan.
Tuy nhiên, nếu bạn mua một bo mạch trần, bạn sẽ muốn bảo vệ các thiết bị nhạy cảm của nó khỏi các yếu tố môi trường. Như đã nói ở trên, bạn có thể mua các vỏ case tùy chỉnh trên Etsy—chỉ cần chỉ định model bạn đã mua.
Bộ kit radio MakerHawk LoRa với bo mạch, vỏ bảo vệ và pin, sẵn sàng để lắp ráp và sử dụng làm thiết bị Meshtastic off-grid.
Bạn nên biết rằng việc chỉ có một node sẽ giới hạn bạn trong việc trò chuyện với những người lạ gần đó, những người tình cờ có node của riêng họ. Nếu bạn muốn trò chuyện với một người bạn hoặc thành viên gia đình, mỗi người trong số họ sẽ cần có node riêng. Đó là lý do tại sao chúng tôi khuyên bạn nên bắt đầu với một cặp thiết bị, như bộ kit hai thiết bị Heltec V3 của MakerHawk kèm vỏ case, với mức giá 59 đô la trên Amazon tại thời điểm viết bài này (khi áp dụng mã giảm giá).
Gói hai thiết bị radio Heltec V3 LoRa, một lựa chọn lý tưởng cho những người mới bắt đầu xây dựng mạng lưới Meshtastic cá nhân hoặc nhóm.
ESP32 LoRa Heltec V3 Device (2 Pack)
$59 $64 Tiết kiệm $5
| Thuộc tính | Chi tiết |
|---|---|
| Kích thước (ngoài) | 4.5×1.3x.1.1 inches |
| Khả năng tương thích | Meshtastic |
| Thời lượng pin | 1100mAh |
| Kết nối | LoRa, Bluetooth, Wi-Fi, USB-C |
Hai thiết bị radio LoRa này đã sẵn sàng cho Meshtastic để bạn có thể bắt đầu xây dựng một mạng lưới mesh mà bạn có thể gửi tin nhắn qua khoảng cách xa. Chúng có màn hình OLED, ăng-ten 915MHz, kết nối USB-C và hỗ trợ Wi-Fi và Bluetooth.
$59 tại Amazon
Chúng tôi cũng khuyên bạn nên cân nhắc nâng cấp ăng-ten, như đã đề cập trước đó, đặc biệt nếu bạn không chắc liệu có ai gần bạn đang chạy các node Meshtastic hay không. Các ăng-ten còi đi kèm với các mẫu giá rẻ không phải là hiệu quả nhất.
Ăng-ten muzi works 915MHz dạng whip 17cm, được thiết kế để cải thiện hiệu suất truyền tín hiệu cho các thiết bị LoRa Meshtastic.
muzi works 915Hz Whip Antenna – 17cm
| Thuộc tính | Chi tiết |
|---|---|
| Thương hiệu | muzi works |
| Trở kháng | 50 Ohm |
Ăng-ten này được thiết kế chuyên dụng cho các thiết bị LoRa chạy firmware Meshtastic. Nó cải thiện hiệu suất truyền tải trung bình từ 69% lên 98% so với ăng-ten còi gốc đi kèm với nhiều node Meshtastic phổ biến.
$13 tại Amazon $12 tại muzi works
Những người đam mê nghiêm túc còn đi xa hơn nữa và tự chế tạo hoặc mua các thiết bị Meshtastic có bàn phím tích hợp. Lilygo T-Deck trông giống như một chiếc Blackberry và có màn hình LCD màu phía trên bàn phím và cả chuột bi. Không có gì tuyệt vời hơn thế, và điều tuyệt vời nhất là nó có nghĩa là bạn có thể gửi tin nhắn mà không cần điện thoại thông minh.
Dù bạn chọn thiết bị nào, càng nhiều node và ăng-ten càng tốt, mạng lưới Meshtastic cục bộ sẽ càng dễ sử dụng và đáng tin cậy hơn. Nếu chưa có ai đủ gần để nhắn tin cho bạn, điều đó chỉ có nghĩa là bạn sẽ là người mà hàng xóm của bạn sẽ khám phá khi họ trực tuyến. Hoặc, bạn chỉ cần giữ vài thiết bị trong kho như một phần của kế hoạch liên lạc khẩn cấp. Đây là loại sở thích công nghệ mà bạn có thể đào sâu tùy thích, và nó có thể mở rộng, theo đúng nghĩa đen, xa đến mức bạn muốn.
Kết Luận
Meshtastic và công nghệ LoRa không chỉ là một giải pháp công nghệ đơn thuần; chúng đại diện cho một phương thức liên lạc đầy tiềm năng, đáng tin cậy và hoàn toàn độc lập với hạ tầng viễn thông truyền thống. Từ việc đảm bảo an toàn cá nhân trong những chuyến đi xa đến việc duy trì kết nối trong các tình huống khẩn cấp, hoặc đơn giản chỉ là một sở thích công nghệ đầy sáng tạo, Meshtastic mang đến những lợi ích vượt trội với chi phí cực kỳ phải chăng.
Trải nghiệm thực tế của chúng tôi đã chứng minh rằng, mặc dù có những thách thức về địa hình hay mật độ node, những giải pháp như nâng cấp ăng-ten hay thiết lập các node trung chuyển đều có thể giúp mở rộng phạm vi và hiệu quả của mạng lưới. Sự linh hoạt trong việc tùy chỉnh, tính mở của mã nguồn, cùng với cộng đồng DIY mạnh mẽ, khiến Meshtastic trở thành một lĩnh vực hấp dẫn không chỉ cho những người am hiểu công nghệ mà còn cho bất kỳ ai muốn khám phá khả năng liên lạc ngoài lưới điện.
Hơn cả một thiết bị, Meshtastic là một triết lý về sự tự chủ và khả năng kết nối. Nó cho phép bạn xây dựng mạng lưới của riêng mình, từ một hệ thống nhỏ gọn cho gia đình bạn bè đến một mạng lưới cộng đồng rộng lớn. Bạn có sẵn sàng khám phá thế giới liên lạc off-grid đầy thú vị này không? Hãy chia sẻ suy nghĩ và trải nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới!
