Trong kỷ nguyên số, học lập trình trực tuyến đã trở thành lựa chọn phổ biến cho hàng triệu người mong muốn tiếp cận thế giới công nghệ. Các khóa học online mang đến sự tiện lợi, linh hoạt và kho kiến thức khổng lồ. Tuy nhiên, không phải ai cũng gặt hái được thành công như mong đợi. Là một người từng trải qua hành trình học lập trình Python qua các khóa học trực tuyến và không đạt được kết quả cuối cùng như mong muốn, tôi muốn chia sẻ những bài học quý giá mà mình đã rút ra. Hy vọng kinh nghiệm này sẽ giúp bạn có một lộ trình học lập trình hiệu quả hơn, tránh được những cạm bẫy mà tôi đã mắc phải.
Hành trình học code trực tuyến của tôi
Khi quyết định bắt đầu học code, tôi đã chọn Python – một ngôn ngữ lập trình nổi tiếng với sự thân thiện và dễ tiếp cận cho người mới bắt đầu. Tôi tập trung vào các khóa học trực tuyến miễn phí, đặc biệt là JetBrains Academy, cùng với một số công cụ dựa trên thử thách mà tôi tìm thấy trong quá trình học.
Giao diện khóa học Giới thiệu Python trên JetBrains Academy, một nền tảng học lập trình trực tuyến phổ biến.
Mặc dù trước đó tôi cũng đã thử sức một chút với code, nhưng tôi thực sự không có nhiều kiến thức nền tảng và chưa chuẩn bị kỹ càng. Tôi đã hoàn thành các khóa học mình đăng ký, nhưng khi phải chuyển sang cấp độ tiếp theo, sự nghiệp “coder” ngắn ngủi của tôi nhanh chóng kết thúc. Vậy, điều gì đã sai?
Đừng vội vàng với kiến thức cơ bản
Giai đoạn đầu của bất kỳ quá trình học tập nào cũng là lúc thú vị và mang lại nhiều thành quả nhất. Với một ngôn ngữ như Python, có rất nhiều kiến thức cơ bản cần nắm vững, giúp bạn tiến bộ nhanh chóng. Bạn có thể nhanh chóng vượt qua các nguyên tắc cốt lõi, cú pháp và tất cả các yếu tố cần thiết khác. Mỗi buổi học đều mang lại lượng kiến thức khổng lồ.
Tuy nhiên, điều này có thể mang lại cảm giác an toàn giả, bởi vì mọi thứ sẽ trở nên phức tạp hơn. Với tôi, đó là khi khái niệm về đệ quy (recursion) được giới thiệu. Nó khó nắm bắt hơn nhiều so với tất cả những gì tôi đã học trước đó, và sự gia tăng đột ngột của độ khó trong quá trình học thực sự là một cú sốc. Nó cũng phơi bày việc tôi đã vội vàng lướt qua một số kiến thức cơ bản khác và không nắm vững chúng như tôi nghĩ.
Hãy cố gắng điều chỉnh tốc độ học của bạn. Đảm bảo rằng bạn thực sự hiểu những gì mình đã học và đừng vội vàng hoàn thành khóa học càng nhanh càng tốt. Có một nền tảng vững chắc cho những gì bạn đang học tốt hơn là hoàn thành nó một cách nhanh chóng.
Chuẩn bị tinh thần đối mặt với “bức tường”
Các khóa học trực tuyến không thể dạy cho bạn tất cả mọi thứ cần biết về lập trình. Chúng sẽ hướng dẫn bạn qua các giai đoạn cơ bản và giới thiệu bạn đến các cấp độ trung cấp, rồi sau đó dừng lại. Và đó là lúc mọi thứ trở nên khó khăn.
Người đàn ông trầm tư nhìn vào màn hình laptop, thể hiện sự bế tắc khi tự học lập trình sau các khóa học cơ bản.
Không có một con đường cố định nào cho phần còn lại của hành trình lập trình của bạn. Những gì bạn học tiếp theo sẽ phụ thuộc vào các dự án bạn muốn thực hiện. Các khóa học sẽ dạy bạn cách tìm kiếm và sử dụng những thứ như thư viện (libraries) và hàm (functions), v.v. Nhưng chúng sẽ không “cầm tay chỉ việc” khi bạn tự làm điều đó.
Bạn sẽ cảm thấy như mình đang đụng phải một bức tường tại thời điểm này, và tôi khá chắc chắn đây là nơi hầu hết mọi người bỏ cuộc. Với tôi, điều này hoàn toàn đúng.
Để chuẩn bị tốt hơn, hãy cố gắng có một ý tưởng rõ ràng về những gì bạn hy vọng đạt được. Những loại dự án bạn muốn làm; những ứng dụng bạn muốn tạo; những tác vụ bạn muốn hoàn thành. Bằng cách này, khi bạn được “thả rôi” để tự tiếp tục học, bạn sẽ được trang bị tốt hơn để biết các bước tiếp theo của mình là gì.
Xác định rõ mục đích học lập trình ngay từ đầu
Việc kết thúc khóa học là một vấn đề lớn đối với tôi vì tôi không biết bước tiếp theo của mình sẽ là gì. Tôi học Python vì tôi muốn “học code” và nghĩ rằng đó là một nơi dễ dàng để bắt đầu. Điều đó đúng. Nhưng một khi tôi phải tự làm việc với các dự án của riêng mình, tôi thực sự không biết mình muốn làm gì với chúng.
Trang web tải Python trên trình duyệt Chrome hiển thị trên laptop, tượng trưng cho bước đầu tìm hiểu và lựa chọn ngôn ngữ lập trình.
Tôi đã nghĩ về việc thu thập dữ liệu web (web scraping), phân tích dữ liệu (data analysis) hoặc tự động hóa (automation), nhưng chưa bao giờ có một mục tiêu cụ thể nào trong đầu. Tôi đã vật lộn để tìm một hoặc một vài dự án cụ thể mà tôi có thể cam kết thực hiện.
Trước khi bắt đầu, hãy tìm hiểu xem bạn nên học ngôn ngữ nào. Nếu tôi học JavaScript, tôi có thể thực hành xây dựng các thành phần cho trang web; đối với Kotlin, tôi sẽ xây dựng các ứng dụng Android đơn giản. Hãy cố gắng có một mục tiêu cuối cùng trong tâm trí.
Tận dụng cộng đồng và đặt câu hỏi (cả người thật lẫn AI)
Cuối cùng, hãy đảm bảo rằng bạn đặt câu hỏi bất cứ khi nào bạn gặp khó khăn. Hãy hỏi thật nhiều và hỏi cả người thật cũng như AI.
Tôi bắt đầu học trước khi “vibe coding” (lập trình theo cảm hứng, không cần suy nghĩ sâu) trở nên phổ biến, vì vậy việc sử dụng AI của tôi hạn chế hơn so với nếu tôi bắt đầu học ngày nay. Lợi ích của AI là nó giúp bạn giải quyết các vấn đề mà bạn không thể tự giải quyết được. Tuy nhiên, điều này không thực sự hữu ích khi bạn đang cố gắng học một điều gì đó.
Cộng đồng 'Learn Python' trên Reddit, minh họa một trong những nguồn hỗ trợ hữu ích cho người học lập trình.
Mặc dù rất cám dỗ khi nhờ AI viết một đoạn mã mà bạn không thể tự tìm ra, nhưng tốt hơn hết là hãy tự mày mò cho đến khi bạn tự làm cho nó hoạt động. Và hãy tận dụng cộng đồng lập trình viên rộng lớn, cả những người có kinh nghiệm và những người đang học. Có những trang web uy tín như Stack Exchange, và Reddit cũng có các diễn đàn học tập (subreddits) cho hầu hết các ngôn ngữ phổ biến. Có rất nhiều sự hỗ trợ ngoài kia.
Cuối cùng, tôi đã không trở thành một lập trình viên, mặc dù tôi rất thích quá trình học tập và những gì tôi học được đã giúp ích cho tôi rất nhiều. Với vô số khóa học có sẵn, tôi sẽ giới thiệu việc học lập trình cho bất kỳ ai muốn thử sức. Và nếu các khóa học không phải là sở thích của bạn, bạn vẫn có thể học qua nhiều cách khác, chẳng hạn như có những trò chơi dạy bạn code một cách thú vị.
