Các tựa game mobile dựa trên cơ chế quay số ngẫu nhiên để nhận vật phẩm kỹ thuật số – thường được gọi là gacha game – đang ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, chúng cũng triển khai nhiều thủ thuật tâm lý tinh vi để giữ chân người chơi hàng ngày, đồng thời khiến việc từ bỏ trở nên cực kỳ khó khăn. Rất khó để nhận ra khi bạn đang bị cuốn vào vòng xoáy này, và thậm chí còn khó hơn để thoát ra.
Với kinh nghiệm là một người từng trải, tôi hiểu rõ những dấu hiệu cho thấy có lẽ đã đến lúc bạn nên cân nhắc lại mối quan hệ của mình với gacha game. Nếu bất kỳ tình huống nào trong bảy trường hợp dưới đây giống với những gì bạn đang trải qua, hãy suy nghĩ nghiêm túc về việc thay đổi cách chơi hoặc gỡ cài đặt game hoàn toàn để bảo vệ thời gian, tài chính và sức khỏe tinh thần của mình.
7 Dấu Hiệu Rõ Ràng Cho Thấy Đã Đến Lúc Bạn Nên Tạm Biệt Gacha Game
1. Mắc Kẹt Trong Hiệu Ứng Chi Phí Chìm (Sunk Cost Fallacy)
Bằng cách trở thành một phần thói quen hàng ngày của người chơi, các gacha game tạo ra một cảm giác ngày càng lớn rằng việc từ bỏ sẽ khiến tất cả thời gian và tiền bạc đã đầu tư trở nên vô ích. Đây chính là hiệu ứng chi phí chìm (sunk cost fallacy).
Nếu bạn đang cảm thấy điều này, có lẽ bạn đang chơi vì thói quen hoặc một cảm giác cam kết sai lầm, hơn là vì sự thỏa mãn và niềm vui thực sự. Hơn nữa, bạn không muốn những năm tháng săn lùng vật phẩm hiếm và những thành tựu khó khăn đạt được trở thành công cốc.
Tuy nhiên, hãy nhớ điều này: tiến trình của bạn được xây dựng dựa trên sự khan hiếm nhân tạo, được thiết kế để giữ bạn bị cuốn hút thông qua chính trạng thái tâm lý mà bạn đang trải qua. Bằng cách tiếp tục chơi, bạn chỉ đang đào sâu cái hố đó hơn nữa vì mục đích tiếp tục “cày cuốc”, với kết cục duy nhất có thể là khi game “đóng cửa dịch vụ” (end of service) và tất cả công sức của bạn đều biến mất.
Việc rời bỏ khi bạn không còn tìm thấy niềm vui nữa sẽ cho phép bạn giữ lại những ký ức đẹp về khoảng thời gian chơi game. Thậm chí, bạn có thể quay lại với chúng nếu một chế độ ngoại tuyến như thư viện bộ sưu tập được cung cấp sau khi game ngừng hoạt động. Tuy nhiên, hầu hết các gacha game không nhận được sự đối xử đó, và bạn chắc chắn không muốn cảm thấy mình là người thua thiệt vì đã tiếp tục đầu tư vào một game mà bạn không còn thích thú khi nó không còn tồn tại.
Một người đàn ông đang chăm chú chơi gacha game trên điện thoại thông minh, thể hiện sự cuốn hút của trò chơi di động
2. Game Biến Thành Một “Công Việc” Thứ Hai Ép Buộc
Cho dù là thông qua học tập hay công việc, cuộc sống hàng ngày đã đủ căng thẳng. Game nên là một cách để giải tỏa, chứ không phải trở thành một công việc khác.
Nếu bạn thực sự thích thú với các nhiệm vụ hàng ngày mà hầu hết các gacha game sử dụng để giữ chân người chơi thường xuyên, thì bạn thật may mắn. Mặt khác, nếu bạn đang ép buộc bản thân phải chơi chỉ để hoàn thành các nhiệm vụ và nhận phần thưởng một cách cưỡng chế, nó sẽ nhanh chóng trở thành một quá trình “cày cuốc” nhàm chán hướng tới những mục tiêu chỉ để kéo dài thêm quá trình đó. Tệ hơn nữa là nếu bạn đang phải trả tiền để duy trì cái “lao động không lương” này.
Một lựa chọn nếu bạn muốn cố gắng lấy lại niềm vui đã từng có với một gacha game là giảm bớt thời gian chơi. Chỉ tập trung vào những nội dung bạn thấy có ý nghĩa, nghỉ ngơi giữa các bản cập nhật và gạt bỏ mọi suy nghĩ về việc tối ưu hóa nhân vật hay đội hình. Nếu điều này thất bại, hãy nộp “đơn từ chức” với tâm niệm rằng không có game nào có thể mang lại niềm vui mãi mãi.
Một game thủ với vẻ mặt mệt mỏi, phản ánh cảm giác kiệt sức khi chơi gacha game như một công việc
3. Chi Tiêu Vượt Quá Khả Năng Tài Chính Cho Game
Nếu bạn có ý định chi tiền cho một gacha game, điều quan trọng là phải đặt ra ngân sách cho bản thân và tuân thủ nghiêm ngặt. Nếu bạn vượt quá ngân sách đó, bạn đang đi trên một con dốc trơn trượt có thể để lại một vết lõm đáng tiếc trong tài khoản ngân hàng của mình.
Các hệ thống “hộp Skinner” (Skinner boxes) được thiết kế để khiến bạn liên tục “quay số” với hy vọng nhận được một giải thưởng mong muốn. Những người chơi được gọi là “cá voi (whales)” thường sẵn sàng chi những khoản tiền lớn để tăng tỷ lệ thắng, nhưng vấn đề trở nên nghiêm trọng khi người chơi bình thường phải chịu “cái chết bởi hàng ngàn giao dịch nhỏ” không theo kế hoạch. Việc chi vài đô la đây đó có vẻ không đáng kể, nhưng một khi bạn bắt đầu dễ dãi hơn trong việc biện minh cho các lần “quay số” của mình, số tiền đó sẽ nhanh chóng cộng dồn thành một hóa đơn thẻ tín dụng bất ngờ.
Một giải pháp trung gian để giúp bạn chi tiêu với ngân sách thấp hơn là mua gói season pass hoặc gói đăng ký hàng tháng tương đương. Hầu hết các gacha game đều có, và đây thường là lựa chọn có giá trị tốt nhất. Nếu bạn chỉ giới hạn chi tiêu vào hình thức này, bạn sẽ nhận được sự hài lòng khi tiến bộ nhanh hơn mà vẫn kiểm soát được chính xác số tiền bạn bỏ vào game.
Tuy nhiên, nếu bạn đang chi tiêu khi không đủ khả năng, có lẽ bạn nên xóa game hoàn toàn trước khi nó gây ra các vấn đề tài chính thực sự trong cuộc sống.
Chiếc điện thoại iPhone đặt trên nhiều tờ đô la, tượng trưng cho việc chi tiêu quá mức vào gacha game hoặc các giao dịch nhỏ
4. Các Chiến Thuật FOMO (Nỗi Sợ Bỏ Lỡ) Ngày Càng Trắng Trợn
Các gacha game thường bắt đầu bằng việc tặng người chơi rất nhiều lượt quay và tiền tệ trong game miễn phí, đến mức việc kiếm tiền dường như chỉ là một suy nghĩ phụ. Tuy nhiên, không có game chính thống nào được tạo ra mà không tìm kiếm lợi nhuận, đặc biệt là gacha game với toàn bộ thiết kế dựa trên các yếu tố có thể kiếm tiền.
Theo thời gian, gacha game ngày càng tự tin hơn trong việc “khóa” tiến trình cấp cao sau các bức tường phí (paywalls). Điều này có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức, từ các sự kiện giới hạn thời gian với các banner định hình meta, đến các cơ chế mới yêu cầu một lượng lớn vật phẩm quý hiếm, cho đến các vật phẩm sưu tầm mà bạn chỉ có thể nhận được bằng tiền thật. Tất cả những điều này được thiết kế để tạo ra một nỗi sợ bỏ lỡ (FOMO) ngấm ngầm, được củng cố bởi sự tăng sức mạnh (power creep). Bạn không quay banner chỉ có sẵn trong một tháng? Bạn có thể thiếu một vật phẩm quan trọng trong các nội dung cuối game sắp tới. Một tháng sau, vòng lặp lại tiếp tục.
Không cần phải nói, đây là một thiết kế game cực kỳ độc hại. Các thực hành này thường không quay trở lại các mô hình thân thiện với người dùng, vì những chiến thuật này đã được chứng minh là thúc đẩy lợi nhuận trong ngắn hạn. Trừ khi bạn có mong muốn và khả năng để theo kịp điều này (một điều mà bạn có thể sẽ cần chi tiền), hãy làm theo các dấu hiệu để tìm lối thoát gần nhất.
Bẫy chuột có tiền và chữ "miễn phí", minh họa các chiến thuật FOMO trong gacha game nhằm thu hút người chơi
5. Nhận Thấy Dấu Hiệu Game Sắp “Đóng Cửa Dịch Vụ” (End of Service)
Khi các chiêu trò kinh doanh không mấy hay ho như mô tả ở trên đạt đến đỉnh điểm về tần suất và sự lặp lại, đó thường là dấu hiệu cho thấy nhà phát hành đang cố gắng “vắt sữa” người chơi lần cuối trước khi game “đóng cửa dịch vụ” (End of Service). Không cần phải nói, có rất ít giá trị khi tiếp tục chơi vào thời điểm này vì tất cả tiến trình đó sẽ bị xóa sạch trong thời gian ngắn.
Nếu bạn đang cố gắng tìm hiểu xem liệu một đợt “đóng cửa dịch vụ” có sắp diễn ra hay không, các dấu hiệu khác cần tìm bao gồm việc lặp lại các banner cũ và thiếu nội dung mới. Nếu bạn cảm thấy như một đợt “thanh lý” các vật phẩm được thèm muốn để vắt tiền từ người dùng lần cuối, hãy tin vào trực giác của mình. Lý do duy nhất để tiếp tục thu thập vật phẩm trong những trường hợp này là nếu bạn biết một hình thức chế độ ngoại tuyến nào đó sẽ thay thế game hiện tại sau khi nó ngừng hoạt động. Nếu không, hãy tự chấm dứt “dịch vụ” của mình trước.
Màn hình hiển thị chữ "Game Over", báo hiệu dấu hiệu kết thúc dịch vụ (End of Service) của một tựa gacha game
6. Các Yếu Tố Xã Hội Trong Game Gây Áp Lực, Khó Chịu
Mặc dù vốn dĩ là game online vì cần kết nối với máy chủ để hoạt động, các gacha game lại khác nhau rất nhiều về mức độ thúc đẩy các khía cạnh xã hội. Tuy nhiên, một chiến thuật phổ biến để giúp củng cố cảm giác cam kết từ người chơi là tăng phạm vi tương tác xã hội theo thời gian.
Ví dụ, một trải nghiệm vốn là chơi đơn có thể thêm các bang hội (guild) nơi đóng góp hàng ngày và tham gia các sự kiện tập trung vào bang hội là chìa khóa để kiếm phần thưởng. Trong những trường hợp này, người chơi có thể cảm thấy rằng họ đang làm thất vọng các thành viên bang hội nếu không hoạt động liên tục. Bảng xếp hạng trong bang hội cũng cung cấp một thước đo để người chơi có thể đánh giá cấp độ sức mạnh của mình một cách rõ ràng hơn, khuyến khích chơi và chi tiền để duy trì tính cạnh tranh.
Đây chỉ là một ví dụ về chiến thuật xã hội được sử dụng, nhưng điều quan trọng là, nếu bất kỳ điều gì tương tự khiến bạn cảm thấy khó chịu hoặc thúc đẩy bạn chơi theo những cách mà bạn không muốn, đó cũng là một lý do chính đáng để rời đi. Đồng thời, những thành phần xã hội này cũng có thể giúp người chơi tìm thấy niềm vui mới trong game, vì vậy cảm nhận của bạn sẽ tùy thuộc vào sở thích cá nhân.
Giao diện ứng dụng Discord, tượng trưng cho các yếu tố xã hội và cộng đồng trong gacha game có thể gây áp lực
7. Muốn Chuyển Sang Trải Nghiệm Một Gacha Game Khác
Tôi tin chắc rằng việc thích gacha game là hoàn toàn hợp lệ. Cơn sốc dopamine khi mở các “hộp Skinner” đã trở nên phổ biến vì bản chất của nó có niềm vui riêng. Chắc chắn là một niềm vui gây nghiện và dễ bị thao túng, nhưng niềm vui vẫn là niềm vui.
Tuy nhiên, việc chơi nhiều hơn một gacha game thường đòi hỏi một lượng lớn thời gian mà nhiều người không có. Nếu một game mới thu hút sự chú ý của bạn và bạn đang dần chán nản với tựa game hiện tại, không có gì đáng xấu hổ khi chuyển đổi. Trên thực tế, việc thường xuyên luân chuyển giữa các gacha game để tìm kiếm “loot” là một cách tốt để tránh hiệu ứng chi phí chìm và FOMO.
Điện thoại hiển thị trò chơi thẻ bài Pokémon TCG với nhiều thẻ bài và Poké Ball, tượng trưng cho việc người chơi gacha game muốn trải nghiệm các tựa game mới
Tóm lại, gacha game có thể mang lại những trải nghiệm giải trí thú vị, nhưng chúng cũng ẩn chứa nhiều cạm bẫy tâm lý và tài chính. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu như cảm giác bị mắc kẹt bởi hiệu ứng chi phí chìm, xem game như một công việc, chi tiêu quá mức, bị thao túng bởi FOMO, nhận thấy game sắp đóng cửa dịch vụ, hay cảm thấy áp lực từ yếu tố xã hội, là vô cùng quan trọng. Hãy tự đánh giá mối quan hệ của bạn với game một cách trung thực và dũng cảm đưa ra quyết định phù hợp để bảo vệ sức khỏe tinh thần, tài chính và thời gian quý báu của mình. Niềm vui trong game nên là tự nguyện, không phải là nghĩa vụ.
Bạn có từng trải qua những dấu hiệu này với gacha game không? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận dưới đây hoặc khám phá thêm các bài viết khác của chúng tôi về thế giới game mobile và công nghệ!
