Việc cài đặt Linux thường được biết đến là một quá trình khá đơn giản. Tuy nhiên, kinh nghiệm gần đây của tôi với một bản phân phối Linux mới đã làm tôi hoàn toàn mất phương hướng. Một công việc lẽ ra chỉ mất không quá một giờ lại biến thành cả một ngày dài đầy bực bội, tất cả chỉ vì tôi đã tiếp cận việc khắc phục sự cố sai cách. Dưới đây là những gì đã xảy ra, và bài học đắt giá mà tôi đã rút ra để tối ưu hóa quá trình cài đặt hệ điều hành Linux.
I. Kế Hoạch Cài Đặt Garuda Linux Mokka Mới
Tôi đã là một người dùng hài lòng với phiên bản Garuda Linux Dragonized trong một thời gian dài. Đây là một bản phân phối dành cho game thủ, dựa trên Arch Linux, được tích hợp nhiều tinh chỉnh hệ thống thông minh như zram để quản lý bộ nhớ tốt hơn, nhân Zen tập trung vào hiệu suất, và các ứng dụng đồ họa mạnh mẽ cho việc quản lý hệ thống định kỳ. Garuda cũng nổi bật với hệ thống tệp Btrfs cùng công cụ Snapper, tự động tạo ảnh chụp nhanh hệ thống (thường là trước mỗi bản cập nhật), cho phép bạn quay lại trạng thái hoạt động bình thường nếu có sự cố.
1. Lý Do Chọn Garuda Linux Dragonized và Mong Muốn Phiên Bản Mokka
Garuda Dragonized gần như là tất cả những gì tôi mong muốn ở một hệ điều hành—gần như! Vấn đề duy nhất của tôi với nó là thiết kế cyberpunk quá “màu mè”. Ban đầu tôi khá thích, nhưng phải nói rằng nó dần trở nên hơi “ồn ào” và không phù hợp với một chiếc máy tính làm việc. May mắn thay, tôi có thể dễ dàng loại bỏ chủ đề Dragonized bằng cách chuyển sang chủ đề KDE Plasma Breeze cổ điển chỉ với một cú nhấp chuột—khiến vấn đề duy nhất của tôi chỉ còn là một chi tiết nhỏ.
Tuy nhiên, với bản cập nhật Broadwing vào tháng 3 năm 2025, Garuda đã phát hành một phiên bản mới: Mokka! Chỉ cần nhìn qua ảnh chụp màn hình là tôi đã bị chinh phục hoàn toàn. Vẫn là lõi tuyệt vời của phiên bản Dragonized, nhưng lần này được khoác lên mình giao diện màu Catppuccin trông sạch sẽ, chuyên nghiệp và cực kỳ ấn tượng ngay từ đầu. Chủ đề tối tinh tế với các gam màu pastel trông rất tươi mới và hấp dẫn đến mức tôi phải có nó!
2. Quyết Định Cài Đặt Mới Thay Vì Tùy Chỉnh
Về mặt kỹ thuật, tôi có thể tinh chỉnh hệ thống Garuda Dragonized hiện có của mình để trông giống phiên bản Mokka, nhưng điều đó sẽ đòi hỏi phải kết hợp và điều chỉnh các chủ đề và gói biểu tượng khác nhau. Nếu bạn thích giao diện của một bản phân phối, thường thì việc cài đặt lại nó sẽ tiện lợi hơn là cố gắng tùy chỉnh thủ công giao diện đó trên một bản phân phối khác. Đó là những gì tôi đã quyết định làm!
II. Sự Cố USB Live Không Khởi Động
Theo quy trình thông thường, tôi truy cập trang web chính thức của Garuda và tải xuống tệp ISO của Mokka. Tôi lấy chiếc USB đáng tin cậy của mình và sử dụng Balena Etcher—công cụ quen thuộc của tôi để tạo các ổ đĩa Linux có khả năng boot—để ghi tệp ISO.
Hình ảnh minh họa một người dùng laptop với biểu tượng Linux, thể hiện quá trình cài đặt hệ điều hành Linux.
Với mọi thứ dường như đã sẵn sàng, tôi cắm ổ đĩa vào, khởi động lại máy tính, chọn USB từ menu boot, và rồi—không có gì! Màn hình bị đơ trước khi tôi kịp nhìn thấy bootloader. Không có menu GRUB, không có màn hình tải—chỉ là một màn hình đen trống rỗng. Tôi đã thử khởi động lại nhiều lần với kết quả tương tự. Rõ ràng có điều gì đó không ổn! Lỗi boot USB cài đặt Linux này thực sự gây khó chịu.
III. Khi ChatGPT Không Phải Là Cứu Cánh
ChatGPT đã từng là “trợ thủ đắc lực” của tôi và đã giúp tôi giải quyết vô số vấn đề liên quan đến Linux! Nó đã giúp tôi chỉnh sửa tệp cấu hình, khắc phục thông báo lỗi và tạo các lệnh terminal để thực hiện các tác vụ nhất định. Kiến thức của nó về Linux thực sự rất ấn tượng đối với hầu hết các nhiệm vụ—đó là lý do tại sao tôi tìm đến nó để được giúp đỡ khi tôi không thể khởi động vào Garuda Mokka!
Màn hình cuộc trò chuyện với ChatGPT, tìm kiếm giải pháp cho lỗi boot Garuda Linux.
Tôi đã giải thích rõ ràng vấn đề mình gặp phải, và nó đã trả lời bằng một danh sách các bước khắc phục sự cố phổ biến:
- Tắt Secure Boot và Fast Startup trong BIOS.
- Xác minh tệp ISO không bị hỏng trong quá trình tải xuống.
- Thử một cổng USB hoặc ổ đĩa khác.
- Kiểm tra phần cứng không tương thích.
Những gợi ý này có vẻ hợp lý, vì vậy tôi quyết định thực hiện chúng một cách cẩn thận từng bước một. Tôi biết Secure Boot đã bị tắt, nhưng có thể một bản cập nhật chương trình cơ sở UEFI từ Windows đã vô tình bật nó lên (tôi đang chạy một hệ thống dual boot). Nhưng không—nó vẫn bị tắt!
Sau đó, tôi kiểm tra xem tệp ISO có bị hỏng không. Garuda cung cấp nhiều cách để tải xuống hình ảnh bản phân phối. Ban đầu tôi đã tải xuống qua torrent. Tôi nghĩ có lẽ nó đã bị hỏng, vì vậy tôi đã tải xuống lại bằng tùy chọn “trực tiếp”, mất hơn 30 phút. Tôi thậm chí đã kiểm tra checksum của ISO để xác minh nó không bị giả mạo, và mọi thứ đều ổn.
Bây giờ, tôi biết cổng USB vẫn hoạt động tốt, vì vậy thủ phạm tiềm năng cuối cùng là chính chiếc USB! Tôi cho rằng nó có thể bị lỗi vì nó đã hoạt động với tôi trong suốt một thập kỷ qua (thậm chí có thể lâu hơn). Vì vậy, tôi quyết định thử lại với một chiếc USB mới, nhưng như bạn có lẽ đã đoán—nó vẫn không hoạt động! Rõ ràng, ChatGPT đã không thể giúp tôi khắc phục lỗi boot Linux này.
IV. Tìm Kiếm Giải Pháp Tại Diễn Đàn Cộng Đồng
Sau khi đã thử hết các gợi ý của ChatGPT, tôi cuối cùng đã làm điều mà lẽ ra tôi nên làm ngay từ đầu—tôi gõ vấn đề vào Google. Và quả thật, kết quả đầu tiên là từ Diễn đàn Garuda Linux báo cáo chính xác vấn đề này và cách khắc phục!
Kết quả tìm kiếm Google hiển thị các giải pháp khắc phục lỗi boot Garuda Linux trên diễn đàn cộng đồng.
Rõ ràng, nhiều người dùng đã gặp phải vấn đề này và giải pháp rất đơn giản. Thay vì sử dụng Balena Etcher để ghi ISO của Garuda vào USB, tôi phải cài đặt Ventoy vào đó và sau đó sử dụng nó để khởi động ISO của Garuda bằng GRUB 2 (không phải GRUB tiêu chuẩn, tức là GRUB cũ). Tôi đã cài đặt Garuda Mokka trong vòng chưa đầy nửa giờ.
Bài viết trên diễn đàn Garuda Linux đề xuất sử dụng Ventoy để giải quyết vấn đề boot không thành công.
1. Tại Sao Ventoy Hiệu Quả Hơn Balena Etcher
Ventoy có một cách tiếp cận khác để tạo phương tiện bootable. Thay vì ghi trực tiếp ISO vào USB—điều mà Etcher sẽ làm—Ventoy cài đặt bootloader GRUB 2 riêng của nó vào USB. Sau đó, bạn có thể di chuyển bất kỳ số lượng hình ảnh ISO nào trực tiếp vào USB (miễn là có đủ dung lượng) và sử dụng Ventoy để chainload vào bootloader của ISO. Tôi tin rằng cách tiếp cận này đã bỏ qua bất kỳ vấn đề nào gây ra lỗi ổ đĩa trước đó, đặc biệt khi xét rằng GRUB 2 thường có khả năng tương thích tốt hơn với phần cứng mới hơn sử dụng chương trình cơ sở UEFI.
Màn hình laptop hiển thị giao diện dòng lệnh Linux, minh họa công việc khắc phục sự cố hệ điều hành.
V. Bài Học Rút Ra
Kinh nghiệm này đã dạy cho tôi hai bài học quý giá! Đầu tiên, Ventoy thật tuyệt vời! Đây là lần đầu tiên tôi thử phần mềm này, và tôi sẽ không quay lại các công cụ cũ nữa. Bạn có thể lưu trữ nhiều bản phân phối trên một ổ USB duy nhất và tận hưởng khả năng tương thích nâng cao với hầu hết các phần cứng. Đây thực sự là một “game changer” cho những người thích thử nghiệm nhiều bản phân phối (distro-hoppers) và những người đam mê Linux.
Nhưng bài học quan trọng hơn là nếu tôi đang đối mặt với một vấn đề khắc phục sự cố liên quan đến một công nghệ mới hơn, đặc biệt nếu nó khá ngách, tôi không nên dựa vào các trợ lý AI như ChatGPT. Ví dụ, phiên bản miễn phí của ChatGPT có giới hạn kiến thức từ trước khi Garuda Mokka phát hành vào tháng 3 năm 2025, vì vậy đương nhiên nó sẽ không biết bất kỳ vấn đề kỹ thuật cụ thể nào với bản phân phối này. Ngoài ra, dù tôi rất yêu thích Garuda Linux, nó vẫn là một bản phân phối ngách, điều này càng làm giảm khả năng ChatGPT nhận biết được những chi tiết phức tạp của nó.
Mặc dù vậy, tôi nhận thấy các chatbot AI như ChatGPT vẫn xuất sắc trong việc cung cấp lời khuyên khắc phục sự cố tổng quát. Chúng có thể giúp bạn làm quen với terminal Linux và hỗ trợ bạn với các bản phân phối phổ biến hơn như Ubuntu và Linux Mint.
Khi ChatGPT không biết điều gì đó, nó sẽ tìm kiếm trên web để lấy thông tin cập nhật về chủ đề. Tôi tin rằng nó cảm thấy tự tin về chủ đề này, vì đây là một quy trình cài đặt Linux tiêu chuẩn, và do đó nó đã không tìm kiếm trên web. Thành thật mà nói, tôi không thể trách nó vì ngay cả tôi lúc đó cũng không nghĩ đến việc tìm kiếm trên web.
Mặc dù hàng giờ đồng hồ bực bội có vẻ là câu chuyện điển hình của bất kỳ người dùng Linux nào, nhưng chính thông qua việc chia sẻ kiến thức mà chúng ta có thể tránh được những tình huống đó. Tôi hy vọng tôi đã có thể giúp bạn học hỏi từ kinh nghiệm của tôi để lần tới khi bạn đối mặt với điều gì đó tương tự, bạn sẽ không phải mất cả một ngày để cố gắng khắc phục nó. Đừng ngần ngại chia sẻ ý kiến hoặc kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận dưới đây!
