Mua sắm linh kiện máy tính cũ là một cách tuyệt vời để tiết kiệm chi phí, đôi khi lên đến hàng triệu đồng. Với một chút kiến thức, bạn có thể xây dựng hoặc nâng cấp chiếc PC của mình với mức giá phải chăng mà vẫn đảm bảo hiệu năng. Tuy nhiên, có những linh kiện tiềm ẩn rủi ro lớn hơn nhiều so với số tiền bạn tiết kiệm được, đặc biệt là khi không có bảo hành hay bất kỳ sự đảm bảo nào. Trong số đó, có một loại linh kiện bạn nên tuyệt đối tránh mua đã qua sử dụng để không phải đối mặt với những “cơn đau đầu” lớn và nguy cơ mất dữ liệu quan trọng.
Cần thận trọng với thiết bị lưu trữ đã qua sử dụng
Nhiều linh kiện máy tính có thể mua cũ một cách an toàn. Cá nhân tôi đã từng tự lắp ráp nhiều bộ PC gaming chỉ với một nửa giá niêm yết bằng cách sử dụng các linh kiện thế hệ trước. Một số bộ phận trong số đó đã hoạt động tốt suốt gần 5 năm mà không gặp bất kỳ vấn đề gì. Điều này là do hầu hết các linh kiện điện tử, một khi đã vượt qua giai đoạn đầu dễ gặp lỗi sản xuất, thường có thể hoạt động ổn định trong nhiều năm. Vấn đề duy nhất bạn có thể gặp phải là quạt bị hỏng, và đó thường là một lỗi dễ dàng tự sửa chữa.
Card đồ họa (GPU) hoạt động trong máy tính gaming với đèn RGB nổi bật.
Tuy nhiên, các thiết bị lưu trữ như ổ cứng (HDD) và ổ đĩa thể rắn (SSD) lại là một “con thú” hoàn toàn khác. Không giống như card đồ họa (GPU), CPU hay bo mạch chủ, các hình thức lưu trữ hiện nay đều bị hao mòn theo thời gian và cường độ sử dụng. Điều này khiến chúng dễ bị hỏng hơn, và đôi khi, những lỗi này xảy ra mà không hề có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào trước đó.
Tại sao ổ đĩa cứng (HDD) cũ lại rủi ro?
Có hai nguyên nhân chính có thể khiến một ổ đĩa cứng bị hỏng: lỗi cơ học hoặc lỗi điện tử.
Ổ đĩa cứng hoạt động bằng cách lưu trữ thông tin nhị phân trên các đĩa từ quay tròn, tương tự như cách các rãnh trên đĩa than lưu trữ thông tin âm thanh kỹ thuật số. Thông tin này được ghi và đọc bởi một tay đọc/ghi di chuyển trên bề mặt của đĩa.
Cận cảnh tay đọc ghi di chuyển trên bề mặt đĩa từ của ổ cứng HDD.
Các đĩa từ này quay rất nhanh, từ 5.000 đến 10.000 vòng mỗi phút, tùy thuộc vào loại ổ đĩa của bạn. Nói chung, ổ đĩa quay càng nhanh, bạn càng có thể đọc và ghi dữ liệu nhanh hơn.
Tất nhiên, giống như tất cả các thiết bị cơ khí, cuối cùng sự hao mòn sẽ xuất hiện và một bộ phận nào đó sẽ bị hỏng. Đó có thể là tay đọc/ghi, hoặc có thể là mô tơ điều khiển đĩa quay. Khi một trong hai bộ phận này hỏng, ổ đĩa của bạn sẽ trở thành “đống sắt vụn”.
Kiểm tra sức khỏe ổ cứng HDD và SSD bằng công nghệ S.M.A.R.T.
Lỗi cơ học thường gây ra một âm thanh đặc trưng, thường được gọi là “tiếng click tử thần” (the click of death), xảy ra khi tay đọc/ghi cố gắng di chuyển trên đĩa nhưng không thể. Nếu ổ đĩa của bạn vẫn đang hoạt động và bạn bắt đầu nghe thấy tiếng lách cách, hãy coi đó là một lời cảnh báo: hãy sao lưu ngay lập tức các tệp quan trọng của bạn. Về mặt kỹ thuật, có thể sửa chữa một ổ đĩa cứng bị lỗi cơ học, nhưng rất khó và tốn kém, thường không đáng để thực hiện.
Sự kết hợp của các đĩa quay và tay đọc/ghi chuyển động cũng khiến ổ cứng dễ bị tổn thương bởi các va chạm, rơi rớt và rung động. Nếu ổ đĩa bị xóc nảy khi tay đọc/ghi đang di chuyển trên đĩa, nó có thể làm xước bề mặt đĩa, dẫn đến mất dữ liệu và tạo ra các vùng trên ổ đĩa không thể lưu trữ dữ liệu được nữa (bad sectors).
Bề mặt đĩa từ của ổ cứng bị trầy xước, dẫn đến mất dữ liệu.
Ngoài ra, bản thân các đĩa từ cũng thường rất giòn, và nếu chúng bị nứt, ổ đĩa sẽ không thể sử dụng được. Về mặt điện tử, ổ đĩa cứng khá đơn giản và thường đáng tin cậy nếu không có lỗi sản xuất. Tuy nhiên, chúng có thể bị hỏng do nguồn điện không ổn định hoặc lỗi nguồn cấp.
Điều gì khiến ổ SSD bị hỏng?
Không giống như ổ đĩa cứng truyền thống, ổ SSD không có bộ phận chuyển động, mặc dù chúng vẫn bị hao mòn vật lý.
Ổ SSD được cấu tạo từ hàng tỷ tế bào điện tử nhỏ li ti lưu trữ thông tin trên PC của bạn. Việc đọc từ các tế bào này không làm hỏng chúng, nhưng mỗi khi bạn ghi dữ liệu vào một tế bào, quá trình ghi sẽ làm suy giảm tế bào đó một chút. Cuối cùng, các tế bào trở nên hoàn toàn không thể sử dụng được, và tổng dung lượng của ổ SSD sẽ giảm xuống.
Nhiều ổ cứng SSD NVMe được gắn trong khay, minh họa cấu trúc không có bộ phận chuyển động.
Để làm cho ổ đĩa “lão hóa” đồng đều, ổ SSD sử dụng một kỹ thuật gọi là cân bằng ghi (wear leveling) nhằm đảm bảo tất cả các tế bào được ghi dữ liệu đều nhau. Điều này ngăn không cho bất kỳ tế bào nào bị ghi quá nhiều lần mà hỏng sớm hơn dự kiến.
Ổ cứng SSD WD_BLACK SN850X tốc độ cao, lựa chọn tốt cho gaming và hiệu suất.
WD_BLACK SN850X
| Dung lượng lưu trữ | 2TB |
|---|---|
| Giao diện phần cứng | PCIe Gen4x4 |
| Thiết bị tương thích | PS5, PC |
| Thương hiệu | Western Digital |
WD_BLACK SN850X thậm chí còn nhanh hơn mẫu SN850 mà nó thay thế, khiến nó trở thành một lựa chọn tốt hơn cho PC hoặc Playstation 5 của bạn. Tản nhiệt được khuyến nghị giúp đảm bảo rằng ổ đĩa của bạn sẽ bền bỉ như console hoặc PC của bạn.
Xem tại Amazon
“Hàng tân trang” khác “Hàng đã qua sử dụng”
Nếu bạn đang tìm kiếm thiết bị lưu trữ với giá rẻ, điều quan trọng là phải hiểu rõ sự khác biệt giữa ổ đĩa đã qua sử dụng và ổ đĩa “tân trang” (refurbished).
Các ổ đĩa tân trang, giống như những sản phẩm được bán bởi các nhà cung cấp uy tín, đã được kiểm tra kỹ lưỡng và bạn có thể yên tâm rằng chúng không bị xử lý sai cách trước đó. Ổ đĩa cơ học tân trang đặc biệt là một món hời lớn. Tôi đã sử dụng hàng tá ổ đĩa tân trang trong hơn 3 năm mà không có bất kỳ dấu hiệu rắc rối nào.
Ổ cứng laptop kết nối qua adapter USB sang SATA, biểu thị tính tiện lợi và khả năng tái sử dụng.
Tuy nhiên, các ổ đĩa đã qua sử dụng, giống như những gì bạn có thể tìm thấy trên các chợ đồ cũ hoặc mạng xã hội, lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Bạn không có cách nào để biết tình trạng của ổ đĩa hoặc mức độ hao mòn mà nó đã phải chịu. Không có bảo hành. Nếu nó hỏng, bạn đơn giản là không may mắn mà thôi.
Ba ổ cứng máy tính đặt trên bề mặt gỗ, cùng biểu đồ tăng giá ổ cứng.
Có rất ít điều khó chịu hơn việc mất dữ liệu quan trọng, vì vậy ngay cả khi bạn mua thiết bị lưu trữ hoàn toàn mới, bạn cũng cần đảm bảo mình thực hiện sao lưu dữ liệu thường xuyên và phù hợp. Ngoài các linh kiện lưu trữ (và quạt, vì chúng cũng bị hao mòn theo thời gian), bạn nên nghiêm túc cân nhắc mua các linh kiện PC khác đã qua sử dụng – đặc biệt nếu bạn đang xây dựng một bộ máy tính với ngân sách hạn hẹp.
Xem thêm: Cách kiểm tra sức khỏe ổ cứng HDD hoặc SSD bằng S.M.A.R.T. để hiểu rõ hơn về tình trạng ổ đĩa của bạn.
