Chiếc laptop thân yêu của tôi không thể nâng cấp lên Windows 11, một vấn đề mà không ít người dùng công nghệ đang đối mặt. Quyết định chuyển sang Linux, một hệ điều hành mã nguồn mở, đã trở thành một trong những lựa chọn sáng suốt nhất mà tôi từng đưa ra cho thiết bị của mình. Giờ đây, tôi hoàn toàn bị cuốn hút bởi Linux Mint, và tin rằng ngay cả khi bạn có thể nâng cấp lên Windows 11, Linux Mint vẫn có thể mang lại trải nghiệm vượt trội hơn.
Việc phải bỏ tiền mua phần cứng mới đắt đỏ chỉ để đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của Microsoft dường như thật không cần thiết và lãng phí. Chiếc laptop đáng tin cậy của tôi bỗng chốc bị coi là lỗi thời, không phải vì hiệu suất kém mà vì không đạt được những tiêu chuẩn mới, có vẻ như khá tùy tiện. Chuyển sang Linux không chỉ là một giải pháp tình thế, mà còn là một cách để giải phóng và thực sự làm chủ chiếc laptop của mình theo một cách mà tôi đã quên mất là có thể.
Windows 11: Rào Cản Lớn Cho Hàng Triệu Người Dùng
Windows 11 đã tạo ra một vấn đề tức thời cho hàng triệu người dùng bởi các quy tắc phần cứng nghiêm ngặt của nó. Rất nhiều máy tính cũ không có các tính năng chính như Trusted Platform Module (TPM) 2.0, Secure Boot, hoặc bộ vi xử lý mới hơn (Intel thế hệ thứ 8 hoặc AMD Zen+ trở lên). Ước tính khoảng 240 triệu máy tính trên toàn thế giới không thể chạy Windows 11, thường là do thiếu TPM 2.0, CPU được hỗ trợ, ít nhất 4GB RAM, chương trình cơ sở UEFI hoặc card đồ họa tương thích.
Laptop Windows 11 với các thẻ giá, tiền xu và tiền đô xung quanh, tượng trưng cho chi phí nâng cấp
Điều này đẩy người dùng vào một tình thế khó khăn. Những chiếc PC hiện tại của họ, có thể mới chỉ vài năm tuổi, vẫn hoạt động hoàn hảo cho các tác vụ hàng ngày. Ví dụ, một máy tính với bộ xử lý Intel i7 thế hệ thứ 7, nhiều RAM và card đồ họa tốt – đủ mạnh cho chơi game hiện đại – vẫn có thể bị chặn không cho chạy Windows 11.
Vì Windows 10 sẽ ngừng nhận các bản cập nhật vào tháng 10 năm 2025, điều này khiến những người như tôi phải lựa chọn giữa việc chi rất nhiều tiền cho một chiếc PC mới chỉ để chạy Windows 11, hoặc tìm kiếm một giải pháp thay thế. Linux nổi bật như một lựa chọn mạnh mẽ, mang lại cho những cỗ máy cũ mà Microsoft đang “bỏ rơi” một cuộc sống thứ hai.
Linux là một nhóm các hệ điều hành miễn phí, mã nguồn mở được xây dựng trên nhân Linux (Linux Kernel). Nó nổi tiếng với sự linh hoạt, nhẹ nhàng và yêu cầu rất ít tài nguyên để chạy, khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng cho phần cứng mà Windows 11 đã bỏ lại phía sau. Sau khi cài đặt Linux, chiếc laptop của tôi chạy và khởi động nhanh hơn trước đây. Linux trao cho bạn quyền kiểm soát hoàn toàn hệ thống của mình, bao gồm cả thời điểm cập nhật, vì vậy bạn không bị buộc phải khởi động lại hoặc chờ đợi khi bạn chưa đồng ý. Mức độ kiểm soát này, cùng với việc không theo dõi, không thu thập dữ liệu và không có quảng cáo gây phiền nhiễu, khiến Linux trở thành sự lựa chọn tuyệt vời cho bất kỳ ai coi trọng quyền riêng tư và muốn thực sự làm chủ máy tính của mình. Bằng cách chuyển sang Linux, bạn không phải tốn một xu, nhưng lại nhận được nhiều hơn thế.
Linux Mint: Lựa Chọn Tuyệt Vời Cho Người Mới Bắt Đầu – Nhưng Hãy Thử Trước!
Linux Mint là một điểm khởi đầu tuyệt vời cho những người mới làm quen với hệ điều hành mã nguồn mở này. Môi trường desktop Cinnamon của nó trông tương tự như các phiên bản Windows cũ hơn, như XP hoặc 7, giúp người dùng dễ dàng làm quen hơn. Linux Mint cũng được cài đặt sẵn các chương trình quan trọng, bao gồm LibreOffice, Firefox và hỗ trợ cho Steam.
Màn hình đăng nhập ban đầu của Linux Mint, hiển thị giao diện thân thiện với người dùng
Nó ổn định, đơn giản để sử dụng và có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ cộng đồng, khiến nó trở thành một lựa chọn đáng tin cậy cho các tác vụ hàng ngày, ngay cả trên những máy tính có tài nguyên hạn chế. Mặc dù Mint dễ sử dụng, việc thử Linux trước khi cài đặt hoàn toàn vẫn là một ý tưởng hay. Điều này giúp kiểm tra xem phần cứng của bạn có hoạt động bình thường không và cho phép bạn làm quen với giao diện.
Một cách an toàn để thử Linux là chạy nó trên một máy ảo như VirtualBox, cho phép bạn sử dụng Linux như một chương trình khác trong Windows. Mặc dù máy ảo rất tuyệt để thử nghiệm, chúng sẽ không thể hiện chính xác Linux sẽ chạy tốt như thế nào trên phần cứng của bạn, đặc biệt nếu máy tính của bạn có ít hơn 4GB RAM, do lượng tài nguyên xử lý bổ sung mà máy ảo sử dụng. Tôi đã làm theo cách đó và đây có lẽ là lựa chọn đơn giản nhất.
Một cách phổ biến khác để thử nghiệm Linux là khởi động từ USB. Điều này cho phép bạn trải nghiệm Linux Mint mà không cần cài đặt, rất hữu ích để kiểm tra xem các thành phần như Wi-Fi và đồ họa có hoạt động không. Chạy Linux từ USB thường chậm hơn so với việc cài đặt nó trên ổ SSD. Sau khi thử nghiệm, bạn có thể quyết định liệu có nên thiết lập hệ thống dual-boot (chạy song song hai hệ điều hành) hay cài đặt Linux hoàn toàn.
Điều quan trọng cần nhớ là Linux là một gia đình lớn với hàng trăm phiên bản khác nhau (gọi là bản phân phối hay distro), mỗi bản có giao diện và tính năng riêng. Bạn có thể chọn một distro khác, nhưng tôi đã chọn Mint vì nó là một điểm khởi đầu tuyệt vời và tôi cũng sẽ khuyên bạn nên dùng.
Hướng Dẫn Cài Đặt Linux Không Lo Lắng
Việc chuyển đổi từ Windows sang Linux có thể cảm thấy đáng sợ vì bạn có thể lo lắng về việc làm hỏng máy tính hoặc gặp khó khăn khi học một điều gì đó mới. Tuy nhiên, việc cài đặt Linux đã trở nên dễ dàng hơn rất nhiều theo thời gian, với các bước đơn giản để giảm thiểu rủi ro và giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn.
Điều đầu tiên bạn muốn làm là sao lưu tất cả các tệp quan trọng. Đây là bước quan trọng nhất trước khi cài đặt Linux. Cho dù bạn dự định xóa Windows hoàn toàn hay giữ cả hai hệ thống, việc sao lưu sẽ giữ an toàn cho dữ liệu của bạn. Hãy lưu các tệp của bạn vào ổ cứng ngoài, USB hoặc lưu trữ đám mây.
Bạn cần chuẩn bị một USB với ít nhất 4GB dung lượng trống, tải xuống Rufus để định dạng USB này sau, và tải xuống Linux Mint (tôi đã chọn phiên bản Cinnamon). Đôi khi, bạn có thể phải dùng uTorrent để tải file ISO.
Khi bạn đã có file ISO đó, mở Rufus, chọn ổ đĩa flash của bạn, sau đó chọn file ISO. Khi hoàn tất, bạn đã gần như hoàn thành. Vấn đề lớn nhất của tôi trong quá trình này là tìm cách lấy file ISO, nhưng ngoài ra, mọi thứ khá đơn giản.
Tiếp theo, khởi động lại máy tính của bạn và mở menu boot. Tôi đã phải nhấn F10, F12, Delete, F8, F7, Esc và Tab nhiều lần trước khi nó xuất hiện. Bạn có thể tìm cách vào menu boot của PC mình, hoặc cứ thử nhấn tất cả các nút như tôi đã làm. Từ menu boot, chỉ cần nhấn “Start Linux Mint”, và bạn có thể thử nghiệm hệ điều hành trước khi cài đặt nó vào PC của mình. Đây là một quyết định lớn, nhưng nếu bạn thích những gì mình thấy, hãy thoải mái đặt nó làm mặc định và giữ USB để phòng trường hợp bạn có thêm PC khác.
Trải Nghiệm Sau Khi Chuyển Sang Linux: Không Còn Nhớ Windows
Chuyển đổi từ Windows sang Linux có thể có vẻ đáng sợ lúc đầu, và tôi có thể khẳng định rằng tôi đã rất lo lắng. Tuy nhiên, nó giống như việc phá vỡ xiềng xích của việc sử dụng máy tính. Cách tốt nhất để tôi giải thích là máy tính làm những gì tôi bảo nó làm, chỉ khi tôi bảo nó làm điều đó. Thật dễ dàng để quên đi bao nhiêu quyền lực đã bị tước đi từ người dùng khi máy tính bắt đầu trở thành một sản phẩm bình thường.
Linh vật Linux Tux vẫy tay bên cạnh một bia mộ có logo Windows 10, tượng trưng cho việc từ bỏ Windows
Chiếc laptop cũ của tôi, vốn đã chậm lại với Windows 10, giờ đây chạy nhanh hơn nhiều trên Linux Mint. Nó tốt đến mức tôi thậm chí sẽ không chuyển PC chính của mình sang Windows 11; tôi giờ đã thuộc về “Đội Linux” vĩnh viễn. Tôi gặp một vấn đề nhỏ với Wi-Fi tích hợp của laptop không hoạt động ngay lập tức, nhưng điều đó hoàn toàn bình thường vì driver của bạn bị gỡ cài đặt trong quá trình chuyển đổi. Linux có một nút sẽ cài đặt lại mọi thứ khi nó khởi động, vì vậy đừng lo lắng về điều đó và sử dụng dây Ethernet hoặc bộ chuyển đổi Wi-Fi ngoài trong khi bạn tải lại driver.
Chơi game từng là lý do tôi gắn bó với Windows, nhưng giờ đây tôi thấy nó hoạt động đáng ngạc nhiên tốt trên Linux, chủ yếu nhờ vào Steam Proton. Valve đã thể hiện sự hỗ trợ mạnh mẽ cho Linux với SteamOS và Steam Deck, điều này đã làm cho các trò chơi chạy tốt hơn nhiều trên Linux. Rất nhiều trò chơi hoạt động tốt hoặc thậm chí tốt hơn trên Linux, đặc biệt trên các máy tính cũ nơi Windows 11 gặp khó khăn. Điều này có nghĩa là tôi không phải từ bỏ việc chơi game chút nào, điều mà tôi đã nghĩ sẽ xảy ra.
Nhưng một khi tôi đã khắc phục điều đó và quen với Linux, tôi nhận thấy sự khác biệt lớn ngay lập tức. Nó giống như tất cả những thứ không cần thiết đã biến mất. Hệ thống chạy nhẹ hơn, nhanh hơn và mượt mà hơn, không có những sự chậm chạp và các tiến trình chạy ngầm gây khó chịu trên Windows. Cũng không có quảng cáo phiền phức, theo dõi liên tục hoặc các tính năng không mong muốn như Microsoft Recall, vì vậy máy tính của tôi cảm thấy riêng tư và sạch sẽ.
Chuyển sang Linux là điều rất đơn giản để thực hiện, nhưng bạn không nhận ra nó đơn giản đến mức nào cho đến khi bạn đã làm nó một lần. Từ đó, bạn nhận ra đó là cả một cộng đồng với các bản phân phối khác nhau, nhưng chủ yếu là về việc nắm quyền kiểm soát thiết bị của bạn. Có một cảm giác tự do thực sự một khi bạn chuyển đổi.
Khi Windows 10 tiến gần đến những bản cập nhật cuối cùng, hãy coi đây là cơ hội để thực hiện một nâng cấp thực sự mang lại cho bạn toàn quyền kiểm soát. Bạn không cần phải mua một chiếc máy tính chỉ vì Microsoft nói vậy; thay vào đó, hãy để công ty mất thêm một khách hàng và chuyển sang Linux Mint ngay hôm nay. Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn về việc chuyển đổi hệ điều hành trong phần bình luận bên dưới!
