Tôi lớn lên trong một gia đình mà TV luôn bật, và khi trưởng thành, tôi không muốn ngôi nhà của mình cũng như vậy. Thế nhưng, tôi lại dần sa vào thói quen dùng tai nghe theo một cách mà có lẽ còn tệ hơn. Đã đến lúc phải thay đổi.
Podcast: Nguồn Cung Vô Tận Và “Màn Hình Chờ” Của Não Bộ
Với sự phát triển của điện thoại thông minh, việc lắng nghe một thứ gì đó mọi lúc mọi nơi đã trở nên quá dễ dàng. Dù smartphone không phải công nghệ đầu tiên làm được điều này – chúng đã thay thế những chiếc máy nghe nhạc MP3 mà thế hệ tôi dùng để cách ly với thế giới trên xe buýt đến trường. Và trước MP3 là máy nghe CD hay cassette. Tuy nhiên, ngày xưa, bạn có giới hạn về những gì có thể nghe, trừ khi mang theo một chiếc radio di động. Chúng ta chỉ có thể mua và mang theo một số lượng album hoặc băng cassette nhất định.
Với chiếc điện thoại của mình, tôi đã trở nên khá “nghiện” podcast. Bất cứ khi nào không suy nghĩ chủ động hay tham gia trò chuyện, tôi lại cảm thấy thôi thúc phải bật một tập podcast và cố gắng xử lý danh sách chờ của mình. Nhưng thú thật là tôi không thể. Bản chất của podcast là khi tất cả các tập đã phát xong, một tập khác lại sắp ra mắt. Khi một kênh trống, lại có một kênh khác hấp dẫn không kém. Nguồn cung là vô tận, và điện thoại của tôi có thể phát trực tuyến tất cả.
Kết quả là, podcast đã trở thành một “màn hình chờ” tinh thần. Chúng chiếm giữ bộ não của tôi khi tôi không chủ động sử dụng nó để làm việc khác. Đó là thứ đầu tiên tôi nghĩ đến để tìm kiếm, ngay cả khi đang xem xét một chiếc điện thoại tối giản.
Người dùng đang nghe podcast trên điện thoại tối giản Minimal Phone
Audiobook: Giải Pháp Hay Chỉ Là Sự Thay Thế?
Đôi khi, khi cảm thấy quá căng thẳng bởi những podcast mà tôi đã chọn lọc, tôi quyết định thử nghe audiobook thay thế. Tuy nhiên, chúng không phải là giải pháp như tôi mong đợi.
Chắc chắn là chúng khác biệt. Audiobook thường dài hơn rất nhiều. Một cuốn sách có thể tương đương với toàn bộ một kênh podcast. Tôi có thể dành hàng giờ đắm chìm vào một giọng đọc và một câu chuyện duy nhất.
Thế nhưng, cuối cùng, tôi vẫn trải qua ngày của mình với ai đó liên tục nói qua tai. Thường thì tôi thấy sự thôi thúc còn tồi tệ hơn. Khi thực sự đắm mình vào một cuốn sách, rất khó để dừng lại. Tôi có thể dành nửa ngày nghe liên tục để biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo.
Hệ Quả Của Siêu Kích Thích: Mất Khả Năng Tư Duy Độc Lập
Với việc lắng nghe liên tục này, những suy nghĩ của tôi bị thay thế bằng suy nghĩ của người khác. Tôi không có được sự tĩnh lặng sâu sắc cần thiết để kết nối với những gì mình đang cảm nhận và những suy nghĩ của riêng mình. Thay vì cảm nhận những gì nảy sinh bên trong và xem mình có thể tạo ra điều gì dựa trên trải nghiệm cá nhân về thế giới, tôi liên tục bị “lập trình” bởi người khác.
Giao diện các kênh podcast trong ứng dụng AntennaPod trên điện thoại Samsung Galaxy Z Fold 6
Thật buồn cười khi từ “lập trình” lại có cảm giác khác biệt đến vậy ngày nay. Bị người khác “lập trình” nghe có vẻ nham hiểm, như thể chúng ta đang cho phép mình chạy mã của người khác. Tuy nhiên, các phương tiện truyền thông cũ thường rõ ràng hơn về điều này. Chúng ta từng cầm những cuốn lịch TV chỉ cho chúng ta chương trình TV cho tuần sắp tới.
Kết quả là như nhau. Truyền thông đại chúng nói cho chúng ta biết nên nghĩ gì, hoặc nghĩ về điều gì, và không khuyến khích chúng ta tạm dừng đủ lâu để thực sự suy nghĩ. Chúng ta đang sống trong một thế giới siêu kích thích.
Tìm Lại Sự Tĩnh Lặng: Cách “Giải Độc” Não Bộ
Mặc dù việc tiếp thu thông tin mới rất có giá trị, nhưng hầu hết chúng ta đang phải chịu đựng quá nhiều thông tin chứ không phải quá ít – và phần lớn thông tin đó không có chất lượng cao. Tôi đã tự nuông chiều bản thân bằng đồ ăn vặt tinh thần và tự hỏi tại sao mình lại cảm thấy mệt mỏi. Dù tôi rất thích podcast, và việc nghe chúng trong khi làm các công việc khác có vẻ thực tế, tôi lại cảm thấy tệ hơn vào những ngày tôi nghe nhiều giờ podcast (điều này rất dễ xảy ra khi hầu hết các chương trình yêu thích của tôi đều dài hơn một giờ).
Hiện tại, tôi đã xóa ứng dụng podcast khỏi điện thoại. Quyết định này không hề dễ dàng. Có những podcast chứa đựng những cuộc trò chuyện thực sự lay động tôi, làm thay đổi cách nhìn của tôi về thế giới. Thế nhưng, ngay cả với những podcast này, không có gì đảm bảo mỗi tập sẽ có tác động như vậy, và phải mất hàng giờ để tìm hiểu. Nhiều chương trình trong số đó cũng cung cấp bản ghi chép.
Thay vào đó, nếu cảm thấy cần bật một cái gì đó, tôi bắt đầu nghe nhiều nhạc không lời hơn. Tôi yêu nhạc neo-classical, và tôi cũng có niềm đam mê đặc biệt với Lo-Fi Girl. Đây có thể cũng là một “chất gây nghiện”, nhưng nó mang lại cảm giác lành mạnh hơn.
Minh họa một người trẻ đeo tai nghe, một vài băng nhạc và một thành phố mờ ảo ở hậu cảnh
Tôi thấy loại nhạc này làm thay đổi cảm xúc của tôi mà không cản trở khả năng suy nghĩ, phản tư hay đơn giản là nhận thức. Nó cũng ít gây khó chịu hơn rất nhiều khi tôi quyết định không bật gì cả và lắng nghe những âm thanh xung quanh ngôi nhà của mình và vô số âm thanh của thế giới rộng lớn bên ngoài. Vì tôi thích mua các tệp MP3, nên cũng có một điểm mà âm nhạc sẽ kết thúc.
Tôi không biết bạn thì sao, nhưng tôi đang dần mệt mỏi với tất cả những tiếng ồn. Tôi đã mệt mỏi nhiều năm rồi, nhưng vẫn cứ nghe podcast như thể không bao giờ đủ. Sự thật là, tôi có thể dừng lại. Đã đến lúc lắng nghe chính mình. Và nếu đủ yên tĩnh, có lẽ tôi thậm chí còn nhận ra những gì tồn tại khi những suy nghĩ không ngừng nghỉ dừng lại. Hãy cho phép bản thân bạn tìm lại sự tĩnh lặng, để bộ não được nghỉ ngơi và tái tạo khả năng tư duy độc lập.
